03/08/2017, 07:15
--------------->>Devam....
و بیر اؤرنک ده سایین دادا بیلوئردی یازدیغی شعردن:
به تو گفتم برو!
تأخیر مکن صبحدم برو!
این شب دوباره جان مرا می درد وَ تو
خوشدل مباش بر دوسه لب بوسه های پر ز غم برو!
دیدم کسی زپشت صدا میکند تورا و تو هی پرسه می زنی!
انگار عـاشقی به مـن ، اگـر آماده ای سپرم بر تو تمام دلم برو!
باری بـرو برای جهانی امیــر باش بــرو ای شکستــه دل
خود را اسیر درد مکن پای هـزاران عـدم بـــرو!
دریا برای شعله نمی نازد عار کن!
اینبار نجوش هیچدم برو!
برو! محکم برو!(n)
فرم باخیمیندان دادانین بو شعرلریله و ایره‌لی سوردویو قالیبین بنزرلییی گولجه ایله تام بیر فرمتده و شکیلده‌دیرلر. زلال ایله بو "اوچگئن" قالیبلی شعرین بیر فرم دا و شکیل ده و فرمول دا اولان بو قالیب، گولجه ادبی آخینینین چئشیدلی و چوخلو قالیبلری ایچینده، یالنیز اونون بیر قالیبی‌دیر. ائله کی ایللر اؤنجه بو سایاق قالیبلرده تورکیه ده سایین دادا چیخیش ائتمه‌میش‌دن اؤنجه چئشیدلی-چئشیدلی قالیب‌لر یارانیبدیر: گولجه چارپازلاما، گولشن، اوچگئن، بولوشما، اوچله‌مه، توکماک، ییغیتجه، آکروستیک، سونئم، سربست زینجیر، تئکیل، دؤننجه، یونوسجا، باهچه، گولوستان، توغرا، اوچگول و...(o)
سایین دادا بئله بیر چیخیشلار ائدیر:
"شعر زلال بطور خالص شعری ایرانی الاصل بوده در بطن ایران تولد یافته و باعث افتخار ایران است
من امروز دوّم بهمن ماه سال یکهزار و سیصد و هشتاد و هشت هجری شمسی، این نوزاد تازه تولّد یافته را به یاری خدای عالم و عالمیان و در سایه دعای شما عزیزان، در صحّت تمام به آغوش گرم جهان ادبیّات تحویل دادم."(p)
و یا باشقا بیر سؤزده:
راهبران و راهنمایان ماهری که در حقیقت با رعایت دقیق قانون زلال، پایه‌گذاران و تاثیرگذاران اصلی زلال در ادبیات جهان به حساب می‌آیند برای همه‌ی زلالسرایان عزیز ضمن توصیه¬ی ارتقاء محتوای کلام، آرزوی سربلندی می¬کنم و امیدوارم که در هر کجای کره¬ی زمین مشغول خدمتند، سلامت و خوشبخت و موفق باشند. (q)
سایسیز کامنتلرله وبلاگ و سایتلاردا رئکلام اولونان زلال سبکی، ایللر اؤنجه تورکیه‌ده چوخ گئنیش سویه‌ده یارانیبدیر. بونون اورژینال نوسخه‌سی تورکیه درنک‌لرینین ادبیات باغچالاریندا یارپاق کیمی یئره سه‌په‌لنیب! زلال دئییلن، گولجه ادبی آخینینین یالنیز بیر دامجی‌سی. زلال آدلاندیریلان همن "اوچگئن" ژانرینین کوپیسی! و بو اورتادا باش قالدیران سورولار:
- بو ادبی ژانریزین دونیاسال اولماغینی و اونون دوغولماسینی دونیا ادبیاتینا تبریک دئدیییزده، دونیا ادبیاتینین هانسی قاباریق و باش درنک‌لریله ایلگی‌ده‌سیز؟ هانسی رسمی آلانلاردا و اولوسلار آراسی ادبی قوروملاردا بو بولونتو و یارادیجیلیغیزین دونیاسال اولماسینی ثبت ائدیبسیز؟ یقین کی بئله بیر ایددیعازا گؤره، آوروپا و آمئریکا ادبی درنک‌لریله ایلگی ده اولماغیزی ایثباتلاندیرمالیسیز. گولجه ژانریندا اوچگئن قالیبینین کپیسی اولان زلالی نئجه اؤز تاپینتیز کیمی تقدیم ائدیرسیز؟ ادبیات¬دا بؤیوک بیر پارتلاییش و دئوریم‌می‌دیر بو؟ بو درجه ده شیشیردیلمیش ساده بیر سبکین سیزدن اؤنجه تورکیه ده یارانماسینا نئجه یاناشیرسیز؟ نئجه سیزدن اؤنجه یارادیلمیش سبکی اؤز آدیزا یایاراق اونو دونیا ادبیات تاریخینده بیر دئوریم سانیرسیز؟ سایین "مصطفی جیلان"ین بوتون بیانیه‌لر، پلاتفورم، اساسنامه و مانیفیسلرینی اوخویان من، هئچ بیرینده بو قدر شیشیرتمه و ایغراقی گؤرمه‌دیم. بونا باخمایاراق کی دئدیییز زولال، سایین جیلان جنابلارینین یاراتدیغی ادبی آخینین قارشیسیندا بیر داملادیر دنیزین اؤنونده..
دؤنه دؤنه دادا یازیلاریندا «ژانرهای پیشین دنیا» ایچینده زلالین حئیرتلی اولماغینی وورغولاییبدیر:
"درمقایسه با ژانرهای پیشین دنیا، پیشرفت زلال در طول یک سال، حیرت انگیز بوده است"®
سایین دادا دان ایسته‌نیلیر هانسی مقاله‌لر و بیلیمسل تحقیقات‌لاردا «ژانرهای پیشین دنیا»نی اینجه‌له‌ییب و زلالین «حیرت‌انگیز» اولماسی نتیجه‌سینه چاتیبسیز. بوتون "ژانرهای پیشین دنیا" حاققیندا درین بیلگی‌سی اولان سایین دادا، نئجه بو قولاغیمیزین دیبینده تورکیه‌ده کی او بؤیوکلویه یولا دوشن گولجه ادبی آخینین دان خبرسیزدیر؟ یوخسا تورکیه کیمی بؤیوک بیر ادبیاتا ییه‌له‌نمیش اؤلکه‌نین ادبیات تاریخینین ژانرلارینی واراقلاماییبمی؟ اوخویوبلارساگولجه‌نی گؤرمه‌مک‌لری اولاناقسیزدیر. اوخوماییبلارسا نئجه"بنیانگذار" آدینی اؤزلرینه ایطلاق ائده بیلیرلر؟
چئشیدلی سایتلار و وئبلاگ لارداکی یازیلاردا نئجه، هانسی بیلیمسل و ادبی گؤوه‌ن‌له زلالین اؤزه‌للیکلرینی "اصول منحصر به فرد" آدلاندیریبسیز؟(s)
"منحصر به فرد"یازیلان تئرمین، بوندان اؤنجه هئچ بیر ژانرا بنزه‌مه‌ین و یئنی قالیب، فرم، یئنی فلسفه ایله اورتایا گلن بیر ادبی جریانا دئییله بیلر. حال بوکی زلال آدلانان سبک، اؤنجه "مصطفی جیلان" واسیطه¬سیله ادبیات دونیاسینا تقدیم اولونوبدور.
و بیر باشقا یئرده ده دئییبسیز:
"به خاطر داشته باشید که این قالب جدید، ساختمانی است نوین و بی نظیر و تک و با استخوانبندی و نظمی پیشرفته تر که ظهور ش را بر علاقمندان فن شعر تبریک عرض میکنم."(t)
بیر بولونتونو، ایختیراعی، ادبی بیر سبکین یارانماسینین ایددیعاسینی داشییان بیر کیمسه، دونیا آدلیم و اعتیبارلی ادبی درنکلرینده آراییش-آختاریش آپاریب، ادبی تورلرینین هامسینیدان بیلگی الده ائدیب، سونرا بیر دونیاسال آخین یاراتماقدان دانیشماغا دیلکچه الده ائده بیلر. سیز بو ایددیعازا گؤره هانسی دیلکچه ایله چیخیش ائتمه¬ییزی آچیقلامالیسیز.
یئری واردیر بوردا گولجه‌نین حاققیندا سایین اوخوجولارا بیر سیرا بیلگی‌لر وئریلسین.
گولجه ادبی آخینی آدی وئریلن حرکت ادبی بیر درنک اولاراق مصطفی جیلان، اکرم یالبوز، عثمان اؤجال، اوزان سنتئزی(گولتکین توغا)، هارون ییغیت، یوسوف بوزان و رفیکا دوغانین اؤنجوللویونده 20/10/2009 گونونده توپلام یوزه یاخین شاعیر و یازارلاردان اولاشان بیر درنک اولموشدور. سیزین بو اورتایا قویدوغوز زلال سبکینده هانسی تورکیه¬نین گولجه آخینینین یازار و شاعیرلرینه تای درنه¬ییز اولوبدور. سیز تک باشیزا ساده بیر سبک ایره¬لی سوردویوزون بو قدر های هارای واردیرمی؟
گولجه ادبی آخینی حاقدا بیر سیرا بیلگی¬لر:
گولجه ادبی آخینی:
"گولجه، یئنی ادبی آخین...
1- گولجه، هاراداسا بیر عصره یاخینلاشان ادبی آخین آختاریش حسرتیمیزی درنه‌یه چئویرن‌دیر.
2- آنا دیلیمیز تورکجه ایله میصراع‌لارینی ناخیش-ناخیش توخویان شاعیرلرین کؤنول و اورک بیرلییینی مئیدانا گتیردییی، من دئمه‌ین بیز دئیه‌ن‌لرین چاغداش ادبی حرکتی‌نین آدی‌دیر.
3- گولجه، تورک شعر تاریخینین موکممل کئچمیشین‌دن سورعت و ایلهام آلا‌راق، بو گونو دوننله ایلگیلندیریب گله‌جه‌یه یوروین بیر آخین‌دیر.
4- عروض، هئجا، سربست وزن‌لرینین اوچو ده بیزیم؛ بو بیزیم اولان وزن‌لری، باشقا قایدا قورال‌لاری ییخما‌دان، پوزما‌دان، قارشی چیخما‌دان؛ لازیم اولدوغوندا بایرام سحرینده بیر یئره توپلانان عائله اویه‌لری کیمی، گولجه شعر تملینده توپلایان، یئنی‌دن یئنی ادبیات آنلاییشی‌دیر.
5- میللی اولما‌دان، دونیاسال اولونا بیلمه‌یه‌جه‌یینی؛ ایچینده یاشادیغی میللتین-جمعیتین اورک دیلی اولما‌دان دونیا شعر پلاتفورمونا چیخیب، او بیری جوغرافیا‌داکی شعرلرله قوجاقلاشیلامایاجاغینی فرض ائدن شعرسل بیر باخیش‌دیر.
6- گولجه، سینانمامیشی سینایان، دئییلمه‌میشی سؤیله‌ین؛ آنجاق، پوزمایان، گؤزل و کئیفیتی ایره‌لییه داشییان، قالیجی شعر یولوندا ایز بوراخماغا چالیشان شاعیرلرین ادبی بیرلییی‌دیر.
7- اوخویان، آراشدیران، تفککور ائدن، دوشونن، آرزولایان، اینانان، سئون، کؤنول وئرن، حؤرمت ائدن؛ دوغوم یئری هارا اولورسا اولسون، عینی دیلی دانیشان، عینی وطنه سئودا‌لی، عینی بایراق آلتیندا یاشامانین دینجلییینی دویان اؤلکه‌نین باغیمسیزلیغینی مودافیعه ائدن، آنادولو اینسانی‌نین اورک دیلی اولان قلم‌لرین گولجه میصرالاریندان‌یارانان، شعرله باشلاییب ان قیسا زامان دا باشقا ادبی تورلرده ده فیکیرینی اؤرنک‌لرله سونا‌جاق بؤیوک و جسارت‌لی آنلاییش‌دیر.
8- وزن، قافییه، اؤلچو و قایدا‌لار؛ عصرلرین سوزگجیندن سوزوله‌رک گونوموزه قدر گلمیش‌دیر. آنجاق، بوتون بونلار یالنیز بیر واسیطدیرلر. اساس اولان، عصرلره یئنی‌لمه‌یه‌جک قالیجی شعردیر. واسیطه‌لر قالیجی شعریمیزین گؤوده‌لری‌دیر. واسیطه‌لر، آماجیمیز اولا بیلمز! تکلیف ائتدیییمیز و بوندان سونرا دا تکلیف ائده‌جه‌ییمیز واسیطه‌لر، کیمی‌لرینی چاشدیرا بیلر. بونو چوخ یاخشی آنلاماقداییق. ادبیات شهری‌نین زیبیل‌لییی اؤزونه ادبی آخین آدینی وئرمیش نه قدر ایشلرله دولودور. بو گون بیزه قارشی چیخانلار، بونو یاخشی بیلمه‌لی‌دیرلر کی، بیزی و آنلاییشیمیزی، تکلیف ائتدیک‌لریمیزی، اثرلریمیزی ایچینده یاشادیغیمیز تورک خالقی قبول ائتمز ایسه، بیز ده او زیبیل‌لیکده ایشتیراک ائده‌جه‌ییک. او سببله، دوست‌لاریمیزین چالیشمایا قاپیلما‌لارینا گرک یوخ‌دور. زامان و ادبیات تاریخی، چاشماز اؤلچوسونو بیر دفعه ده گولجه‌میز اوچون قوللانا‌جاق‌دیر.
9- یالنیز؛ گولجه اؤنجوللری‌نین بیلگی دنمه‌سی، یئنی‌لیکچی آنلاییشی، سهو ائدیلر ایسه عوذور دیله‌یه بیلمه و ایمتینا ائده بیلمه اردم‌لری ایله عصرلرین قیزیل زنجیر حلقه‌سی، گولجه¬یی اؤزونه خالقین اوغورلو اللریله قاتدیغیندا، بیزی آنلامایان‌لارین، گولجه نظم تورلرینی سینایا‌جاق‌لارینی دا بیلمکده¬ییک.
10- شعرده بیرینجی‌لیک بحثی اولمامالیدیر. سؤزلر، میللتین اورتاق یادداشی‌نین اؤرونودورلر. شعر یا دا نثر، سؤزلردن زامانا یئنیلمز گؤیده‌لن‌لر تیکمه صنعتی‌دیر. شاعیر، او صنعتین اینجیکلییینی چکن کؤنول امکچیسی‌دیر ...(u) مصطفی جیلان[7]"
سایین دادا جینابلاری ایره‌لی سوردویو تئوریسینده اساس اولاراق عروض قالیب‌لرینه دایانیر، اؤرنک:
مفاعلُن فعُلات
مفاعلُن مفاعلُن فعُلات
مفاعلُن مفاعلُن مفاعلُن فعُلات
مفاعلُن مفاعلُن مفاعلُن مفاعلُن فعُلات
مفاعلُن مفاعلُن مفاعلُن فعُلات
مفاعلُن مفاعلُن فعُلات
مفاعلُن فعُلات (v)
اؤته یاندان تورکیه گولجه شعر پلاتفورملاریندا و تورکیه گولجه ادبی آخینینین نظم تورلرینین یئددینجی تورونده، آکروستیک بؤلومونده بئله اوخویوروق:
"ایستر هیجا، ایستر عروض و یا سربست یازیلسین فرق ائتمیر. اؤنملی اولان حرف دوزولوشودور. قافیه یازیب یازماماق‌دا شاعیرین ایسته‌یینه قالمیش بیر دورومدور.(w)
بئله‌لیکله عروضون‌دا گولجه‌نین ایچینده تعریف اولماسینی گؤروروک.
یئری وار زلال و گولجه‌نین بو قدر بیربیرینه بنزه‌دیینده اوچگئن قالیبینین حاققیندا بیلگی‌لر سایین اوخوجولارا وئریلسین:
شعر تورو: اوچگئن(اوچبوجاق)
1- فورم اعتباریله اوچ‌بوجاغا بنزه‌دییین‌دن بو آدی گؤتورموش‌دور. آزدان چوخا، چوخ‌دان آزا دوغرو هیجا‌لاردان یارانان میصراع قورولوشو واردیر. هیجا وزنیمیزده یئنی بیر نظم چئشیدی‌دیر.
2- میصرالارداکی هیجا سایی چوخ اؤنم‌لی‌دیر. میصراع نئچه هیجا‌لیقسا، هیجا سایینی ائحتیوا ائدن سطرده یئرینی آلماقدا‌دیر.
-1
-2
-3
-4
-5
-6
-7
و یا بونون ترسی اولان؛
-7
-6
-5
-4
-3
-2
-1
هیجا‌لاردان یارانان باشلی باشینا بیر قالیب‌دیر.
3- شاعیر دیله‌سه، چوخ ده‌ییشیک شکیل‌لر و دیزیلیشلرده ده اوچبوجاق تورو شعر یازا بیلر. اؤنملی اولان، هیجا سایی‌نین آرتیم و اکسیلیشین‌ده‌کی سیرا سایی‌دیر. ایسته‌نیلن هیجا سایی ایله باشلانیلیب، ایسته‌نیلن هیجا سایینا قدر اوچبوجاق اوزادیلا بیلر-قیسالدیلا بیلر، ایکی یا دا اوچ، دؤرد اوچبوجاق دؤشمه دؤشمه‌یه، ترس و یا ده¬ییشیک شکیل‌لرده ده بیر آرایا گتیریله بیلر.
4- قافییه مئیدانا گلمه‌سینده شاعیر تامامیله آزاددیر. دیله‌دییی شکیلده قافییه توخوماسینی میدانا گتیره بیلر.
اوچبوجاق تورونه شعراؤرنه‌یی:
Kal...
Canım,
Kal gülüm
Kal n'olursun,
Biraz daha kal...
Uzat ellerini
Öpeyim, koklayayım
Haydi sarıl boynuma
Bitsin yetimliğim
Ah bile demem
Çiçeğimi
Dalından
Kopar
Al...
Mustafa CEYLAN '
و بیر اؤرنک ده سایین دادا بیلوئردی یازدیغی شعردن:
به تو گفتم برو!
تأخیر مکن صبحدم برو!
این شب دوباره جان مرا می درد وَ تو
خوشدل مباش بر دوسه لب بوسه های پر ز غم برو!
دیدم کسی زپشت صدا میکند تورا و تو هی پرسه می زنی!
انگار عـاشقی به مـن ، اگـر آماده ای سپرم بر تو تمام دلم برو!
باری بـرو برای جهانی امیــر باش بــرو ای شکستــه دل
خود را اسیر درد مکن پای هـزاران عـدم بـــرو!
دریا برای شعله نمی نازد عار کن!
اینبار نجوش هیچدم برو!
برو! محکم برو!(n)
فرم باخیمیندان دادانین بو شعرلریله و ایره‌لی سوردویو قالیبین بنزرلییی گولجه ایله تام بیر فرمتده و شکیلده‌دیرلر. زلال ایله بو "اوچگئن" قالیبلی شعرین بیر فرم دا و شکیل ده و فرمول دا اولان بو قالیب، گولجه ادبی آخینینین چئشیدلی و چوخلو قالیبلری ایچینده، یالنیز اونون بیر قالیبی‌دیر. ائله کی ایللر اؤنجه بو سایاق قالیبلرده تورکیه ده سایین دادا چیخیش ائتمه‌میش‌دن اؤنجه چئشیدلی-چئشیدلی قالیب‌لر یارانیبدیر: گولجه چارپازلاما، گولشن، اوچگئن، بولوشما، اوچله‌مه، توکماک، ییغیتجه، آکروستیک، سونئم، سربست زینجیر، تئکیل، دؤننجه، یونوسجا، باهچه، گولوستان، توغرا، اوچگول و...(o)
سایین دادا بئله بیر چیخیشلار ائدیر:
"شعر زلال بطور خالص شعری ایرانی الاصل بوده در بطن ایران تولد یافته و باعث افتخار ایران است
من امروز دوّم بهمن ماه سال یکهزار و سیصد و هشتاد و هشت هجری شمسی، این نوزاد تازه تولّد یافته را به یاری خدای عالم و عالمیان و در سایه دعای شما عزیزان، در صحّت تمام به آغوش گرم جهان ادبیّات تحویل دادم."(p)
و یا باشقا بیر سؤزده:
راهبران و راهنمایان ماهری که در حقیقت با رعایت دقیق قانون زلال، پایه‌گذاران و تاثیرگذاران اصلی زلال در ادبیات جهان به حساب می‌آیند برای همه‌ی زلالسرایان عزیز ضمن توصیه¬ی ارتقاء محتوای کلام، آرزوی سربلندی می¬کنم و امیدوارم که در هر کجای کره¬ی زمین مشغول خدمتند، سلامت و خوشبخت و موفق باشند. (q)
سایسیز کامنتلرله وبلاگ و سایتلاردا رئکلام اولونان زلال سبکی، ایللر اؤنجه تورکیه‌ده چوخ گئنیش سویه‌ده یارانیبدیر. بونون اورژینال نوسخه‌سی تورکیه درنک‌لرینین ادبیات باغچالاریندا یارپاق کیمی یئره سه‌په‌لنیب! زلال دئییلن، گولجه ادبی آخینینین یالنیز بیر دامجی‌سی. زلال آدلاندیریلان همن "اوچگئن" ژانرینین کوپیسی! و بو اورتادا باش قالدیران سورولار:
- بو ادبی ژانریزین دونیاسال اولماغینی و اونون دوغولماسینی دونیا ادبیاتینا تبریک دئدیییزده، دونیا ادبیاتینین هانسی قاباریق و باش درنک‌لریله ایلگی‌ده‌سیز؟ هانسی رسمی آلانلاردا و اولوسلار آراسی ادبی قوروملاردا بو بولونتو و یارادیجیلیغیزین دونیاسال اولماسینی ثبت ائدیبسیز؟ یقین کی بئله بیر ایددیعازا گؤره، آوروپا و آمئریکا ادبی درنک‌لریله ایلگی ده اولماغیزی ایثباتلاندیرمالیسیز. گولجه ژانریندا اوچگئن قالیبینین کپیسی اولان زلالی نئجه اؤز تاپینتیز کیمی تقدیم ائدیرسیز؟ ادبیات¬دا بؤیوک بیر پارتلاییش و دئوریم‌می‌دیر بو؟ بو درجه ده شیشیردیلمیش ساده بیر سبکین سیزدن اؤنجه تورکیه ده یارانماسینا نئجه یاناشیرسیز؟ نئجه سیزدن اؤنجه یارادیلمیش سبکی اؤز آدیزا یایاراق اونو دونیا ادبیات تاریخینده بیر دئوریم سانیرسیز؟ سایین "مصطفی جیلان"ین بوتون بیانیه‌لر، پلاتفورم، اساسنامه و مانیفیسلرینی اوخویان من، هئچ بیرینده بو قدر شیشیرتمه و ایغراقی گؤرمه‌دیم. بونا باخمایاراق کی دئدیییز زولال، سایین جیلان جنابلارینین یاراتدیغی ادبی آخینین قارشیسیندا بیر داملادیر دنیزین اؤنونده..
دؤنه دؤنه دادا یازیلاریندا «ژانرهای پیشین دنیا» ایچینده زلالین حئیرتلی اولماغینی وورغولاییبدیر:
"درمقایسه با ژانرهای پیشین دنیا، پیشرفت زلال در طول یک سال، حیرت انگیز بوده است"®
سایین دادا دان ایسته‌نیلیر هانسی مقاله‌لر و بیلیمسل تحقیقات‌لاردا «ژانرهای پیشین دنیا»نی اینجه‌له‌ییب و زلالین «حیرت‌انگیز» اولماسی نتیجه‌سینه چاتیبسیز. بوتون "ژانرهای پیشین دنیا" حاققیندا درین بیلگی‌سی اولان سایین دادا، نئجه بو قولاغیمیزین دیبینده تورکیه‌ده کی او بؤیوکلویه یولا دوشن گولجه ادبی آخینین دان خبرسیزدیر؟ یوخسا تورکیه کیمی بؤیوک بیر ادبیاتا ییه‌له‌نمیش اؤلکه‌نین ادبیات تاریخینین ژانرلارینی واراقلاماییبمی؟ اوخویوبلارساگولجه‌نی گؤرمه‌مک‌لری اولاناقسیزدیر. اوخوماییبلارسا نئجه"بنیانگذار" آدینی اؤزلرینه ایطلاق ائده بیلیرلر؟
چئشیدلی سایتلار و وئبلاگ لارداکی یازیلاردا نئجه، هانسی بیلیمسل و ادبی گؤوه‌ن‌له زلالین اؤزه‌للیکلرینی "اصول منحصر به فرد" آدلاندیریبسیز؟(s)
"منحصر به فرد"یازیلان تئرمین، بوندان اؤنجه هئچ بیر ژانرا بنزه‌مه‌ین و یئنی قالیب، فرم، یئنی فلسفه ایله اورتایا گلن بیر ادبی جریانا دئییله بیلر. حال بوکی زلال آدلانان سبک، اؤنجه "مصطفی جیلان" واسیطه¬سیله ادبیات دونیاسینا تقدیم اولونوبدور.
و بیر باشقا یئرده ده دئییبسیز:
"به خاطر داشته باشید که این قالب جدید، ساختمانی است نوین و بی نظیر و تک و با استخوانبندی و نظمی پیشرفته تر که ظهور ش را بر علاقمندان فن شعر تبریک عرض میکنم."(t)
بیر بولونتونو، ایختیراعی، ادبی بیر سبکین یارانماسینین ایددیعاسینی داشییان بیر کیمسه، دونیا آدلیم و اعتیبارلی ادبی درنکلرینده آراییش-آختاریش آپاریب، ادبی تورلرینین هامسینیدان بیلگی الده ائدیب، سونرا بیر دونیاسال آخین یاراتماقدان دانیشماغا دیلکچه الده ائده بیلر. سیز بو ایددیعازا گؤره هانسی دیلکچه ایله چیخیش ائتمه¬ییزی آچیقلامالیسیز.
یئری واردیر بوردا گولجه‌نین حاققیندا سایین اوخوجولارا بیر سیرا بیلگی‌لر وئریلسین.
گولجه ادبی آخینی آدی وئریلن حرکت ادبی بیر درنک اولاراق مصطفی جیلان، اکرم یالبوز، عثمان اؤجال، اوزان سنتئزی(گولتکین توغا)، هارون ییغیت، یوسوف بوزان و رفیکا دوغانین اؤنجوللویونده 20/10/2009 گونونده توپلام یوزه یاخین شاعیر و یازارلاردان اولاشان بیر درنک اولموشدور. سیزین بو اورتایا قویدوغوز زلال سبکینده هانسی تورکیه¬نین گولجه آخینینین یازار و شاعیرلرینه تای درنه¬ییز اولوبدور. سیز تک باشیزا ساده بیر سبک ایره¬لی سوردویوزون بو قدر های هارای واردیرمی؟
گولجه ادبی آخینی حاقدا بیر سیرا بیلگی¬لر:
گولجه ادبی آخینی:
"گولجه، یئنی ادبی آخین...
1- گولجه، هاراداسا بیر عصره یاخینلاشان ادبی آخین آختاریش حسرتیمیزی درنه‌یه چئویرن‌دیر.
2- آنا دیلیمیز تورکجه ایله میصراع‌لارینی ناخیش-ناخیش توخویان شاعیرلرین کؤنول و اورک بیرلییینی مئیدانا گتیردییی، من دئمه‌ین بیز دئیه‌ن‌لرین چاغداش ادبی حرکتی‌نین آدی‌دیر.
3- گولجه، تورک شعر تاریخینین موکممل کئچمیشین‌دن سورعت و ایلهام آلا‌راق، بو گونو دوننله ایلگیلندیریب گله‌جه‌یه یوروین بیر آخین‌دیر.
4- عروض، هئجا، سربست وزن‌لرینین اوچو ده بیزیم؛ بو بیزیم اولان وزن‌لری، باشقا قایدا قورال‌لاری ییخما‌دان، پوزما‌دان، قارشی چیخما‌دان؛ لازیم اولدوغوندا بایرام سحرینده بیر یئره توپلانان عائله اویه‌لری کیمی، گولجه شعر تملینده توپلایان، یئنی‌دن یئنی ادبیات آنلاییشی‌دیر.
5- میللی اولما‌دان، دونیاسال اولونا بیلمه‌یه‌جه‌یینی؛ ایچینده یاشادیغی میللتین-جمعیتین اورک دیلی اولما‌دان دونیا شعر پلاتفورمونا چیخیب، او بیری جوغرافیا‌داکی شعرلرله قوجاقلاشیلامایاجاغینی فرض ائدن شعرسل بیر باخیش‌دیر.
6- گولجه، سینانمامیشی سینایان، دئییلمه‌میشی سؤیله‌ین؛ آنجاق، پوزمایان، گؤزل و کئیفیتی ایره‌لییه داشییان، قالیجی شعر یولوندا ایز بوراخماغا چالیشان شاعیرلرین ادبی بیرلییی‌دیر.
7- اوخویان، آراشدیران، تفککور ائدن، دوشونن، آرزولایان، اینانان، سئون، کؤنول وئرن، حؤرمت ائدن؛ دوغوم یئری هارا اولورسا اولسون، عینی دیلی دانیشان، عینی وطنه سئودا‌لی، عینی بایراق آلتیندا یاشامانین دینجلییینی دویان اؤلکه‌نین باغیمسیزلیغینی مودافیعه ائدن، آنادولو اینسانی‌نین اورک دیلی اولان قلم‌لرین گولجه میصرالاریندان‌یارانان، شعرله باشلاییب ان قیسا زامان دا باشقا ادبی تورلرده ده فیکیرینی اؤرنک‌لرله سونا‌جاق بؤیوک و جسارت‌لی آنلاییش‌دیر.
8- وزن، قافییه، اؤلچو و قایدا‌لار؛ عصرلرین سوزگجیندن سوزوله‌رک گونوموزه قدر گلمیش‌دیر. آنجاق، بوتون بونلار یالنیز بیر واسیطدیرلر. اساس اولان، عصرلره یئنی‌لمه‌یه‌جک قالیجی شعردیر. واسیطه‌لر قالیجی شعریمیزین گؤوده‌لری‌دیر. واسیطه‌لر، آماجیمیز اولا بیلمز! تکلیف ائتدیییمیز و بوندان سونرا دا تکلیف ائده‌جه‌ییمیز واسیطه‌لر، کیمی‌لرینی چاشدیرا بیلر. بونو چوخ یاخشی آنلاماقداییق. ادبیات شهری‌نین زیبیل‌لییی اؤزونه ادبی آخین آدینی وئرمیش نه قدر ایشلرله دولودور. بو گون بیزه قارشی چیخانلار، بونو یاخشی بیلمه‌لی‌دیرلر کی، بیزی و آنلاییشیمیزی، تکلیف ائتدیک‌لریمیزی، اثرلریمیزی ایچینده یاشادیغیمیز تورک خالقی قبول ائتمز ایسه، بیز ده او زیبیل‌لیکده ایشتیراک ائده‌جه‌ییک. او سببله، دوست‌لاریمیزین چالیشمایا قاپیلما‌لارینا گرک یوخ‌دور. زامان و ادبیات تاریخی، چاشماز اؤلچوسونو بیر دفعه ده گولجه‌میز اوچون قوللانا‌جاق‌دیر.
9- یالنیز؛ گولجه اؤنجوللری‌نین بیلگی دنمه‌سی، یئنی‌لیکچی آنلاییشی، سهو ائدیلر ایسه عوذور دیله‌یه بیلمه و ایمتینا ائده بیلمه اردم‌لری ایله عصرلرین قیزیل زنجیر حلقه‌سی، گولجه¬یی اؤزونه خالقین اوغورلو اللریله قاتدیغیندا، بیزی آنلامایان‌لارین، گولجه نظم تورلرینی سینایا‌جاق‌لارینی دا بیلمکده¬ییک.
10- شعرده بیرینجی‌لیک بحثی اولمامالیدیر. سؤزلر، میللتین اورتاق یادداشی‌نین اؤرونودورلر. شعر یا دا نثر، سؤزلردن زامانا یئنیلمز گؤیده‌لن‌لر تیکمه صنعتی‌دیر. شاعیر، او صنعتین اینجیکلییینی چکن کؤنول امکچیسی‌دیر ...(u) مصطفی جیلان[7]"
سایین دادا جینابلاری ایره‌لی سوردویو تئوریسینده اساس اولاراق عروض قالیب‌لرینه دایانیر، اؤرنک:
مفاعلُن فعُلات
مفاعلُن مفاعلُن فعُلات
مفاعلُن مفاعلُن مفاعلُن فعُلات
مفاعلُن مفاعلُن مفاعلُن مفاعلُن فعُلات
مفاعلُن مفاعلُن مفاعلُن فعُلات
مفاعلُن مفاعلُن فعُلات
مفاعلُن فعُلات (v)
اؤته یاندان تورکیه گولجه شعر پلاتفورملاریندا و تورکیه گولجه ادبی آخینینین نظم تورلرینین یئددینجی تورونده، آکروستیک بؤلومونده بئله اوخویوروق:
"ایستر هیجا، ایستر عروض و یا سربست یازیلسین فرق ائتمیر. اؤنملی اولان حرف دوزولوشودور. قافیه یازیب یازماماق‌دا شاعیرین ایسته‌یینه قالمیش بیر دورومدور.(w)
بئله‌لیکله عروضون‌دا گولجه‌نین ایچینده تعریف اولماسینی گؤروروک.
یئری وار زلال و گولجه‌نین بو قدر بیربیرینه بنزه‌دیینده اوچگئن قالیبینین حاققیندا بیلگی‌لر سایین اوخوجولارا وئریلسین:
شعر تورو: اوچگئن(اوچبوجاق)
1- فورم اعتباریله اوچ‌بوجاغا بنزه‌دییین‌دن بو آدی گؤتورموش‌دور. آزدان چوخا، چوخ‌دان آزا دوغرو هیجا‌لاردان یارانان میصراع قورولوشو واردیر. هیجا وزنیمیزده یئنی بیر نظم چئشیدی‌دیر.
2- میصرالارداکی هیجا سایی چوخ اؤنم‌لی‌دیر. میصراع نئچه هیجا‌لیقسا، هیجا سایینی ائحتیوا ائدن سطرده یئرینی آلماقدا‌دیر.
-1
-2
-3
-4
-5
-6
-7
و یا بونون ترسی اولان؛
-7
-6
-5
-4
-3
-2
-1
هیجا‌لاردان یارانان باشلی باشینا بیر قالیب‌دیر.
3- شاعیر دیله‌سه، چوخ ده‌ییشیک شکیل‌لر و دیزیلیشلرده ده اوچبوجاق تورو شعر یازا بیلر. اؤنملی اولان، هیجا سایی‌نین آرتیم و اکسیلیشین‌ده‌کی سیرا سایی‌دیر. ایسته‌نیلن هیجا سایی ایله باشلانیلیب، ایسته‌نیلن هیجا سایینا قدر اوچبوجاق اوزادیلا بیلر-قیسالدیلا بیلر، ایکی یا دا اوچ، دؤرد اوچبوجاق دؤشمه دؤشمه‌یه، ترس و یا ده¬ییشیک شکیل‌لرده ده بیر آرایا گتیریله بیلر.
4- قافییه مئیدانا گلمه‌سینده شاعیر تامامیله آزاددیر. دیله‌دییی شکیلده قافییه توخوماسینی میدانا گتیره بیلر.
اوچبوجاق تورونه شعراؤرنه‌یی:
Kal...
Canım,
Kal gülüm
Kal n'olursun,
Biraz daha kal...
Uzat ellerini
Öpeyim, koklayayım
Haydi sarıl boynuma
Bitsin yetimliğim
Ah bile demem
Çiçeğimi
Dalından
Kopar
Al...
Mustafa CEYLAN '