[mceylan]

D. SÜLÛK

 

1. Tasavvuf Istılâhında Sülûk

Tasavvufi bir terim olarak “kulun, Allah’a kavuşmaya hazırlık mâhiyetinde olmak üzere, ahlâkını süslemesidir” tarzında târif edilir (59). Bu durumda sülûk, tahsil, müâhede, nefy ve isbat yani, salikin kendini ve mâsivayı nefy ve vücûd-ı Hakkı isbat etmesi, (60) şeklinde anlaşılır. Tehânevi de,sülûku “sâliki vuslata hazırlayan ahlâk terbiyesi” olara tanımlar (61) Yapılan tarifler özününde tutulursa, süluk bir karar ile girişilmiş ve  düzenli şekilde takip edilecek bir çalışmayı da beraberinde getirir. Mürid, vuslattan önceki makâm ve menzillere kendini tam olarak hasreder; zikir, tevekkül,fakr,muhabbet, mârifet konularında kâmil hâle gelir. (62)

Kaynaklar, sülûk için iki metod bulunduğunu kaydeder;

1) Ruhani yol: Ruhu tadiyeyi hedef alır. Kalp,ruh, sır, hafi ve ahfânın fenâ bulması şeklinde bir eğitimle tahakkuk eder.

2) Nefsani yol: Nefsin terbiyesi amaçlanmış olup,nefsin emareden kâmil

 

2. Hacı bayram Veli’ye Göre Sülûk

Hacı Bayram Veli’nin sülûk adı erilen mânevi eğitimi, kimi zaman uzun yıllar içerisinde verirken, kimi aman da kısa sürede tahakkuk ettirdiğini görüyoruz.(64)

Akşemseddin, Hacı Bayram Veli’nin yanında sülûkunu birkaç yıl gibi kısa zamanda tamamlamıştır.Yıllarca Hacı Bay ram Veli’nin yanında olduğu halde, mânevi eğitimini tamamlayamayan eski müridler, bu durumu merak ederek, nedenini şeyhleri Hacı Bayram’a sorarlar. O da Akşemseddin’in çabucak olgunlaşmasının  sebebini, onun tam teslim olmasıyla açıklar. (65) bu durumda biz, Hacı Bayrama göre sülûk süresinin, şahsın şeyhe teslim olma durumuna göre kısalıp uzadığını anlıyoruz.

Vereceğimiz ikinci örnekte Hacı Bayram, himmet denilen özel mânevi yardımla,bir müridini çok kısa sürede olgunlaştırmıştır.Bu müridlerinden Şeyh Lütfüllah’tır. Onunla Ankara’dan Balıkesir’e yolculuk yapan Hacı Bayram Veli, bu yolculuk sırasında müridi Şeyh Lütfullah’ı, özel himmetiyle yetiştirmeye muvaffak olmuştur (66)

Burada ister istemez akla şöyle bir soru geliyor: acaba süluk, bitince mânevi olgunlaşma sona ermiş midir? Bu sorunun cevabını Eşrefoğlu rumi, mânie eğitimi tamamlayıp halife olunca, şeyhi Hacı Bayram Veli’ye sultanım, seyr ü sülûkun tamamı şimdiki makâmımız mıdır, yoksa daha var mıdır? Diye sorar. Hacı Bayram Veli’nin verdiği cevap

-------------------------------

(63) Eraydın, Selçuk, Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul 1981,s.175

(64) Enisi, Menâkıb v. 5 b.

(65) Aynı yer

(66) Mehmet Mecdi, Şakâyık, s.96

-----------------------------------

şu şekildedir, “Bir velininbinsene ömrü olsa, envâ-i mücahedat ve riyâzat eylese, henüz enbiyâdan birisinin kademi (ayağı) yere, velinin başı varmak muhaldir (67) Hacı Bayram Veli’nin verdiği cevaba bakılırsa sülûkun, yani mânevi olgunlaşmanın sınırı yoktur.