25/11/2014, 20:00
H.SÜNNETE BAĞLILIK
Kur’ân-ı Kerim’deki “Ey Muhammed (s), de ki: Alah’ı seviyorsanız bana uyun. Allah da sizi sevsin ve günahınızı bağışlasın. Allah affeder ve merhamet eder (138) âyeti, mutasavvflar için Hz. Peygamber’e tâbi olmaya teşvik edici bir rol oynamıştır. Yine “sizin için Allah’ın Rasûlünden güzel bir örnek var dır (139) âyeti de bu hususta etkili olmuştur. Esasen Hz. Peygamber,örnek alınması gereken en olgun mü’min tipidir. Pek çok mutasavvıf olarak tekâki etmiştir. (140) hacı Bayram Veli’nin sünnete bağlılığı bu çerçeve içerisinde değerlendirilmelidir. O bir müderris olarak İslâm’ı iyi bilen ve sünnetleriyle beraber yaşayan titiz bir sufidir. Nitekim, Edirne’deki saraya çağrıldığında, onun dikkati çeken ilk özelliği,dini kişiliği olmuştur. (141)
Hacı Bayram Veli’nin, Hz. Peygamber gibi, öğretim metodu olarak sohbeti seçme (142), halkın zayıf kesimine özel ilgi gösterme ve koruma (143) itikâfa girme (144) , hattâ açlık bastırmak üzere karnına taş bağlama (145) gibi uygulamaları bulunmaktadır.Hacı Bayram Veli, Hz. Peygamber’in sünnetlerine şekli mânâda bağlı kalmamış, bu bağlılığı mânevi planda da gerçekleştirmiştir. Hacı Bayram Veli şekilden mânâya ulaşmayı hedef alan bir sünnet anlayışına sahiptir. Şüphesiz bu “güzel örnek”i taklid etmek,aynı zamanda taklid edilen kişiyi sevmek demektir. Çünkü insan genelde sevdiği kimseyi taklid eder.
-----------------------------------------------
(133) İmam Gazâli, Kimyâ-yı Seâdet, s.573
(134) Aynı eser, s.579
(135) Vassâf Sefine, ç.II..s.275.Taşköprüzâde, Şakâyık, s.66
(136) Enisi, men3akıb,v.5a.
(137) Kufralı,kasım, Eşrefiye. İA;eşrefoğlu. Divan,ss.18-25.
Ondaki Hz.Peygamber sevgisinin, müridlerinden Yazıcıoğlu Muhammed’e de yansıdığını görüyoruz. Hz. Peygamber sevgisini Anadolu Türk’ünün kalbine yerleştirmek üzere yazdığı “Muhammediyye” adlı eserle,Yazıcıoğlu, bunu bize açıkça gaösterir. Nitekim, Muhammediyye üzerinde çalışan bazı araştırmacılar, hacı Bayram Veli’nin kesinlikle Sünni bir şeyh olduğu kanaatini taşımaktadırlar (146) Yazıcıoğlu’nun dini kişiliğinin oluşumunda şeyhi Hacı bayram Veli büyük rol oynamıştır.Yazıcıoğlu, Muhammediyye adlı eseri bitirdikten sonra, rüyasında şeyhi Hacı Bayram Veli’yi görür. Hacı Bayram Veli, ona “Muhammediyye”yi beğendiğini söyler (147)
Hacı Bayram Veli’nin yetiştirdiği bazı halifelerinin yazdıkları eserlerde sünnete uymak, tasavvufi yolun önemli unsurlarından biri olarak gösterilmektedir. Özellikle Akşemseddin, tasavvufi hallerin, Rasûllah’a tam uymakla bilinebileceğini (148), Allah’a ulaşan yolun sahih oluşunun fiil, söz ve hâllerde, Hz. Peygamber’e bağlanmakla bilineceğini (149) söyler. Bundan başka Akşemseddin, şeyhi, Resûllullah’ın halifesi Resûllullah’ı da, Allah’ın halifesi olarak kabul eder. (150) Kanâatimizce bu görüş, Kur’ân-ı Kerim’deki:kim Resule itâat ederse, o, Allah’a itâat etmiştir. (151) âyetinin bir başka şekilde ifâde edilişidir.
Buna yakın görüşleri Ahmed Bican’da görüyoruz. Al-i İmran Suresinin otuz birinci âyetine dayanan ahmed Bicân, fakrın aslını, Hz. Peygamber’e tâbii olmak şeklinde tarif ederken (152), dervişin tanımını, fakrını râzı olup Hz. Peygamber ve ashabına kavlen, fi’len tâbi, Sünni ola (153) diyerek verir.
Yine Eşrefoğlu Rumi, ileriderecelere ulaşmış (ehass-ıhavâss) sufilerin istikâmet alâmetini, zâhirde Resûlullah’a uymak ölçüsüne bağlar (154)
Verdiğimiz bu örnekler ışığında diyebiliriz ki, müridlerinin de şeyhleri Hacı Bayram Veli gibi, sünnete bağlılığa birinci derecede yer verdikleri görülmektedir.
---------------------------
(138) Al-i İmrân (3), 31.
(139) Aluzab (33),21
(140) Altıntaş, Hayrani,Tasavvuf Tarihi, s.32
(141) Bursalı Tâhir, Hacı Bayram, s.4
(142) Aynî, Hacı Bayram, s.80
(143) Taşköprüzâde, Şakâyı, s.138;yurd akşemseddin,s.XLVIII.