10/02/2015, 23:37
NECİP FAZIL KISAKÜREK-Biyografik Çalışma
Mustafa CEYLAN
**************
"edebiyatımızın önemli bir kilometre taşı,
mütefekkir şairlerimizden,
kendine özgü üslubu olan
Şairler Sultanı, kaldırımların şairi Necip Fazıl Kısakürek…"
*
Necip Fazıl (Ahmed Necib) Kısakürek, 26 Mayıs 1904′te, Çemberlitaş’taki bir konakta, Mediha Hanım ve Abdülbaki Fazıl Bey‘in oğlu olarak dünyaya gelir. Dedesi; II. Abdülhamid Han’a bir cuma namazı çıkışı suikast girişiminde bulunan Ermeni asıllı Belçikalı terörist Charles Edward Jorris’i yargılayan ekibin başında yer alan, gençliğinde ileride damadı olacağı Halep valisi Salim paşa tarafından Maraş’ta keşfedilip İstanbul’a tahsil için getirilen Legion D’Honneur sahibi Mehmed Hilmi Efendi‘dir.
Çocukluğu doğduğu konakta geçen Necip Fazıl, aile eğitimini daha ziyade Mehmed Hilmi efendi’den alır. Henüz 5 yaşındayken günlük gazeteleri okuyup çevresindekilere anlatabilecek birikime sahip olan torununu “Akl-ı evvel” sıfatıyla çağıran Mehmed Hilmi Efendi, hem konağın diğer sakinlerine karşı bu torununu şımartmakta, hem de onu Fuzuli’nin divanıyla ve Hazret-i Ali’nin cenk hikayeleriyle beslemektedir.
Çocukluğunda hayli yaramaz olan Necip Fazıl’ı zararsız görünen işlerle meşgul edebilmek için, 6-7 yaşlarından itibaren Alexandre Dumas ve Michael Zevaco gibi romancılarla tanıştıran büyük annesi Zafer hanım ise, şahsiyetiyle olmasa da, bu hareketiyle Necip Fazıl’ın ruhi gelişiminde mühim bir pay sahibi olmuş; onun geniş muhayyilesini cezbeden bu romanlarla, arzuladığı manada sükunet bulmasını bir ölçüde sağlayabilmiştir.
Fakat bu romanların da tesiriyle Necip Fazıl; ilaçları birbirine karıştırarak kimsenin bulamadığı bir karışımı elde etmeye çalışan, mahzenlerde gizli katilleri arayan, şovalyelerle kendisi arasında bir benzerlik kuran, çevresine karşı içten içe korkular besleyen bir çocuk haline gelir ve bu özellikleriyle etrafındakilerden kolayca ayrılabilmesini sağlayan bir ruh haline sahip olur.
Evvela kızkardeşi Selma‘nın, 12 yaşındayken de konaktaki hamisi Hilmi Efendi’nin vefatlerine şahit olması da onun kişiliğini derinden etkileyen iki sarsıcı hadisedir. Ölüm fikri, zaten metafizik ürpertilere müsait olan Necip Fazıl’ın ruhunu bu dönemlerde olanca şiddetiyle kaplamaya başlar.
Necip Fazıl’ın tahsil hayatı kesintilerle doludur. Bu kesintilerin bir kısmı mesken değişimlerinden kaynaklanmış olsa da, diğer değişimlerin onun kaynayan, sınırlanmaktan hoşlanmayan ruh halini aksettirdiğini belirtmek gerekir. Necip Fazıl; Gedikpaşa Fransız ve Kumkapı Amerikan Kolejlerinden başlamak üzere, Emin Efendi Mahalle mektebi, Büyük Reşit Paşa Numûne mektebi, Rehber-i İttihad-ı Osmanî Mektebi, Gebzedeki Aydınlı köyü ilk mektebi ve Heybeliada Numûne mekteplerinde okur.
1916′da girdiği Mekteb-i Fünûn-u Bahriye-i Şahane’de Yahya Kemal, Aksekili Ahmed Hamdi ve Hamdullah Suphi gibi hocalardan ders alır ve tasavvufla ilk teması da bu okuldaki edebiyat hocası İbrahim Aşki (Tanık) Bey’in kendisine verdiği Semerât-ül Fuad (Gönül Verimleri) ve Divan-ı Nakşî eserleri vasıtasıyla gerçekleşir.
Bu eserler o dönem için kendisini etkilemiş olsa da bu çağlayan dimağı tek başlarına tam tesiri altına alamamıştır. Yalnız, Necip Fazıl’ın gerek ilk şiirlerinde göze çarpan yüzeysel tasavvuf bilgisi, gerekse de 1934 yılında gerçekleşecek olan büyük değişim, bu günlere ve İbrahim Aşkî Bey’e az-çok birşeyler borçlu olmalıdır.
Ayrıca bu dönemde, “Şair” lakabıyla tanınmaya başlayan Necip Fazıl, Aksekili Ahmed Hamdi, İbrahim Aşki ve Yahya Kemal gibi hocalarından takdir ve teşvik toplamaktadır. Bu esnada, mektepte, Nihal isimli el yazması bir dergi çıkarmaya da başlar.
Necip Fazıl, hazırlık sınıflarından sonra 3 yıl daha okuduğu Bahriye Mektebi’ne bir sene daha eklenince okulu bırakmaya karar verir ve ilk 3 seneyi bitirdiğini gösteren diplomasıyla Darülfünûn Edebiyat Medresesi Felsefe Şubesi’ne girer.
Bu esnada, ilk şiirlerini 13-14 yaşlarındayken Yeni Mecmua’da yayınlatarak edebiyat dünyasında sesini duyurur;
Ahmet Haşim’in “Çocuk, bu sesi nereden buldun sen?” hitabına henüz 18 yaşında muhattap olur. Takip eden yıllarda her biri edebiyat çevrelerinden büyük takdirler toplayan ilk dönem şiirlerini yazmaya devam eden Necip Fazıl, 1924′te açılan bir sınavı kazanarak 4 arkadaşıyla beraber Paris Sorbonne üniversitesine devlet bursuyla gönderilir. Burada Henry Bergson’un derslerine girme fırsatı da bulan Necip Fazıl, 20. Yüzyıl tefekkürünün bu mühim kilometre taşını etkileyecek ve ona Sorbonne’dan emekli olduğu gün yöneltilen “Yerinize bırakabileceğiniz herhangi bir talebeniz var mı?” sualine, “Yeni nesilden pek umutlu değilim. Bir Türk vardı, o da derbederin biri çıktı” dedirtecektir.
Zira bu yıllar, Necip Fazıl’ın bohem hayatına adım attığı dönemlerdir ve özellikle de kumar, bu yıllarda onun gafleti bulmaya çalıştığı; nefsine acı çektirme arzusuyla, kazanma umut ve isteği olmadan içine düştüğü bir hastalık olarak karşısına çıkar. Bu hayatın neticesinde Necip Fazıl okulu bırakmak durumunda kalır ve 1925′te Türkiye’ye geri döner.
Aynı yıl içerisinde yayınladığı Örümcek Ağı, kendisinin ilk şiir kitabı olur ve büyük bir takdirle karşılanır.
1928′de bu eseri Kaldırımlar adlı ikinci şiir kitabı takip eder.
Toplamda 128 sayfaya ulaşan bu iki eser hakkında yazılanlar, eserlerin sayfa sayısını katlayacak kadar çok olur. Özellikle Kaldırımlar şiiri, çoğunlukla da şiirin aslında bir fikir çilekeşinin iç tasvirini yaptığı gerçeği görülemeyerek heyecanla övülür.
Hakkında kullanılan “Bir mısraı bir millete şeref vermeye yeter (Yaşar Nabi)”, “Şimdiye kadar gelen şairlerin en büyüğü (N. Ataç)” gibi ifadeler de bu dönemde yoğunlaşır. Fakat Necip Fazıl’ı övme yarışına giren bu insanların neredeyse hepsi, Necip Fazıl kendisini Üstad kılan yola girdiğinde bir anda ona cephe alarak samimiyetlerini ortaya koyacaktır. Necip Fazıl bu yıllarda Bohem hayatını sürdürmekte, aynı zamanda bankacılık ve gazete muharrirliği gibi işlerle de haşır-neşir olmaya devam etmektedir.
1931-1933 yılları arasında askerliğini yapan Necip Fazıl, 1932 yılında eski ve yeni şiirlerinin bir karışımını barındıran Ben ve Ötesi adlı eserini bastırır. Bu kitabın özellikle son şiirlerinden, Necip Fazıl’ın bu dönemde metafizik sancılar çekmekte olduğunu ve uçlar arasında müthiş bir dalgalanma yaşadığını anlamak mümkündür.
1934 yılına gelindiğinde buhranları artar ve çektiği fikir ıstıraplarıyla boğuşmaktan kaçmak için bohemliğin kucağına atılır. Fakat bu tercihin de kendisini düşünce sancılarından kurtarmadığını, herşeyin daha da kötüye gitmeye başladığını anladığı bir sırada, bindiği bir vapurda karşısına oturan ve kendisine Abdülhakim Arvasi Hazretleri’ni adres gösteren, Hızır edalı bir insanla rastlaşır ve Abidin Dino’yla beraber daha sonra “kurtarıcım” diyeceği Abdülhakim Arvasi Hazretleri’ni ziyarete gider.
Bu hadise, onun hayatındaki en önemli dönüm noktasıdır. Bu ana kadar çevresinde neredeyse mitleştirilen Necip Fazıl, arayış buhranlarından büyük ölçüde kurtulacak ve keskin kalemini bir davaya adayarak inandığı davanın en büyük savunucusu, edebi ve fikri temsilcisi haline gelecektir.
Necip Fazıl’ı o zamana kadar ulaşılması imkansız bir zirve olarak gören dönemin aydınları, kendisine gericilik gibi ithamları vermeye başlarlar.
1934 yılına kadar gireceği yolu arayan Necip Fazıl, bundan sonraki buhranlarını yol aramaktan ziyade, inandığı davasıyla ilgili olarak yaşamaya başlar ve içtimai mücadelesinin yankı bulabilmesi için pek çok çileye katlanır. 1934, Necip Fazıl’ın ikinci doğum yılıdır diyebiliriz.
Necip Fazıl, Abdülhakim Arvasi Hazretleri ile tanışmasının ardından kısa bir süre için bohem hayatına döner, fakat Efendisinin yanında bulunduğu anlarda yakaladığı ruh sükunetine daha fazla karşı koyamaz ve arayışını “büyük kapı”da sonlandırır.
Artık önünde, dehasını İslam davasına vakfedeceği ve bu uğurda çetin mücadelelere girişeceği, hapislere gireceği, çileler çekeceği bir yol açılmıştır.
1935 yılında Muhsin Ertuğrul’un tavsiyesiyle ilk piyesi olan Tohum‘u kaleme alır. Muhsin Ertuğrul’un da rol aldığı bu piyes sanat çevrelerinden büyük ilgi gördüğü halde, eserdeki olaylar, yoğunlaştırılmış fikrin gölgesinde kaldığı için halkın ilgisi toplanamaz.
Tohum‘dan edindiği bu tecrübeyi çok iyi bir şekilde etüd eden Necip Fazıl, 1937 yılında kendisinin Türk Shakespeare’i olarak anılmasının yolunu açan, Bir Adam Yaratmak adlı, Türk tiyatrosunun zirvesini tutan eserini yayınlar. Eser o kadar büyük bir tesire sahip olur ki, tiyatronun gösterildiği salonlarda eserden etkilenip bayılanlar olur; yer bulamayanlar seans beklemek durumunda kalır. Hem olay örgüsü, hem de diyalogların içerisinden sızan derin fikir bu eseri bir şaheser haline getirir. Kendi yaşadığı fikir buhranlarını muhteşem bir üslupla, olanca çarpıcılığıyla seyirciye aktarmayı başarabilen Necip Fazıl’ın bu oyunu Muhsin Ertuğrul tarafından büyük bir zevkle sergilenir. Öyle ki Muhsin Ertuğrul, 39 derece ateşli olduğu zamanlarda dahi bu oyunu oynamaktan çekinmez. Oyunun oynanmakta olduğu dönemlerde Mihailov ismindeki bir Rus ateşesi, Necip Fazıl’a şöyle demiştir: “Bize senin gibi adamlar lazım. Komünist olacağını bilsek sana Moskova’nın yarısını verirdik, fakat olmayacağını biliyoruz.”
Necip Fazıl, 1936 yılında dönemin sosyalist olmayan edebiyatçılarını topladığı Ağaç isimli bir edebiyat dergisi çıkarır. 17 sayı çıkan bu dergiyle alakalı bir hususta kendisine mektup gönderen Sait Faik’in öyle bir sözü vardır ki, Necip Fazıl’a gösterdiği saygıyı anlatmaya yeter Der ki : “Sen bir peygambersin!” Necip Fazıl, bu sözü her hatırlayışında korkunç bir üzüntü duyacaktır.
Bir Adam Yaratmak piyesinin yayınlanışını, Necip Fazıl’ın şiirleri arasında en değerlisi olarak kabul ettiği ve tüm şiirlerini derlediği kitaba ismini veren Senfonya (sonradan Çile) adlı şiirin yayınlanışı takip eder.
Aynı doğrultuda kaleme alınan bu iki eser, Necip Fazıl’ın hafakanlarının çıktığı zirveyi ve sonunda karar kıldığı noktaları göstermesi yönünden, bir bütünün iki ayrı kolu gibi değerlendirilebilecek keyfiyettedir.
Bu arada, 1938 yılında Ulus gazetesi tarafından bir “milli marş yarışması” açılır. Yarışma, marşı sadece Necip Fazıl’ın yazması kaydıyla iptal edilir.
Necip Fazıl’ın yazdığı Büyük Doğu Marşı devlet başkanının vefati üzerine kendisine sunulamaz Şiirin adını taşıyan Büyük Doğu ifadesi gelecek yıllarda evvela Necip Fazıl’ın kuracağı derginin, daha sonra da dünya görüşünün adını ilk defa duyurması yönüyle büyük bir önem ifade edecektir.
1939 yılında, Son Telgraf gazetesindeki Çerçeve başlıklı köşe yazılarında İkinci Dünya Savaşı’nın çıkmakta olduğunu, Rus-Alman anlaşması gibi tüm aleyhteki hadiselere rağmen inançla savunur ve 1939 yılında patlak veren savaş kendisini haklı çıkarır.
Bu dönemde “Ne derse çıkıyor” denilen bir kişi haline gelir. Üstad’ın ileri görüşlülüğünü remzlendiren pek çok hadiseden yalnızca birisi olan bu hadise, dönemin matbuatında hayli yankı uyandırır.
1941 yılında efendisinin de teşviğiyle Fatma Neslihan hanımla evlenen Necip Fazıl, bu evlilikten 6 çocuğa sahip olur: Mehmet (1943), Ömer (1944-2005), Ayşe (1948), Osman (1950), Zeynep (1953-2002) ve henüz 41 günlükken hayatını kaybeden Ali (1956).
17 Eylül 1943 tarihinden itibaren Büyük Doğu dergisini çıkarmaya başlar.
Bu dergi, onun ömrünün sonuna kadar inmeyeceği fikir zirvesini barındıran yüce bir dağ olur ve etrafına tohumlar saçan, baskılara fikir gövdesini siper eden nice ağaç bu okulda yetişir.
Büyük Doğu’lar; 243 günlük gazete ve 328 dergi olmak üzere 571 sayı, 16 devir ve 35 yıl boyunca o kadar büyük bir tesire sebep olur ve o kadar mühim bir fonksiyonu yerine getirir ki, her çıkışında infial oluşturur.
İslami kesimin bilinçlenmesinde ve düşünebilen, yüzyıllardan beri süregelen durgunluğu ve gevşemeyi sorgulamaya başlayan, ufku genişleyen bir gençliğin büyük doğumundan büyük müyesser bu dergi olur.
Büyük Doğu çatısı altında girişeceği mücadelelerin neticesi olarak toplamda yaklaşık 3 yıl 8 ay hapis yatacaktır.
Osman Bölükbaşı’nın 1954 seçimlerinden önce Demokrat Parti’nin “Gerici” bir dergiyi himaye ettiği iddiasıyla seçim propagandası yapması; 1960 ihtilalinden hemen sonra, zaten çıkmamakta olan Büyük Doğu’nun askerî idarece kapatıldığının ilan edilmesi ve Yassıada savcısı Egesel’ de her fırsatta bu dergi sebebiyle Necip Fazıl’dan, “Said Nursi’den bile tehlikeli olan adam” sıfatıyla bahsetmiştir.
Büyük Doğu’yu çıkarmaya başladıktan sonra kendisini yalnızca matbuattaki mücadelesine ve sanatına veren Necip Fazıl, bu zamana kadar Osmanlı Ziraat, Türkiye İş ve Hollanda bankalarındaki, Milli Oto adlı şirketteki (ticari servis şefi olarak) ve Ankara Ticaret Lisesi, Devlet Konservatuarı, DTCF, İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi, Saint Joseph Lisesi, Robert Kolej gibi okullardaki çalışmalarına son verir.
İlk dönem Büyük Doğu’ları, “Allah’a itaat etmeyene itaat edilmez” hadisinin yayınlanmasını mütakiben, bakanlar kurulu tarafından 1944 mayısında “rejime itaatsizliği teşvik” şeklinde ifade edilen, bir gerekçeyle kapatılır.
Ardından 19.5 ay süreyle yapmış olduğu askerliğini tamamlamak üzere Eğridir’e gönderilir. Dönüşünün ardından, Büyük doğu’ları yeniden çıkarmaya başlar ve dönemin tek parti hükümetine karşı en sert ve tesir sahibi muhalefeti ortaya koyar.
Büyük Doğu, bu devirde de bir çok takibata uğrar ve “Başımızda kulak istiyoruz!” yazılı bir kapağının, İnönü’nün kulaklarına gönderme niteliği taşıdığı gerekçesiyle dergi tekrar kapatılır.
Bu sırada Necip Fazıl, başbakan Recep Peker tarafından çağrılır ve muhalefetinin dozajını düşürmesi karşılığında, o dönem için oldukça büyük bir meblağ olan yüz bin lira nakit halinde, rüşvet olarak kendisine teklif edilir. Necip Fazıl bu teklifi reddedecek ve önünde hapishanenin yolu açılacaktır.
Tekrar çıkarmaya başladığı Büyük Doğu’larda, Rıza Tevfik Bölükbaşı tarafından kaleme alınan Sultan Abdülhamid Han’ın Ruhaniyetinden İstimdad adlı şiiri yayınlayışından dolayı Türklüğe Hakaret suçlamasıyla, askerliği döneminde siyasi yazı yazdığı için 1 gün hapiste kalması müstesna, ilk defa hapse girer.
Davadan beraat ederek tahliye edilen Necip Fazıl, 1947 yılında, Sabır Taşı adlı piyesiyle CHP Sanat Mükâfâtı’nı almaya hak kazanır; fakat Parti Genel İdare Kurulu, yarışma neticelendikten sonra yarışmaya katılacak olan piyeslerin kaleme alınma tarihini ileriye alarak Sabır Taşı’nı dışarıda bırakacak, Necip Fazıl’ın ödülü verilmeyecektir. . Aynı yıl Borazan adlı 3 sayılık bir mizah dergisi çıkarır.
İzleyen yıllar ise büyük bir fikir mücadelesiyle, işleyen bir sanatkarlıkla, hukuk mücadelesiyle ve hapislerle örülüdür.
1949 yılında fikrî ve siyasi bir teşekkül olan Büyük Doğu Cemiyeti‘ni kurar ve cemiyetin, yalnızca Necip Fazıl’ın şahsından ve samimi mücadelesinden kaynaklanan tesirinin önüne geçebilmek için önce CHP, sonra da DP döneminde çeşitli bahanelerle, bakanlık emriyle temyiz edilen beratlarla hapsedilir. 1952 yılındaki tahliyesinin ardından, istismarlara açık bir hal aldığını fark ettiği Büyük Doğu Cemiyeti’ni fesheder.
1952′de, Hüseyin Üzmez tarafından gerçekleştirilen Malatya suikastiyle hiçbir bağı olmadığı halde, suikaste uğrayan Ahmet Emin Yalman hakkında yazdıkları bahane gösterilerek 1 yıl boyunca, 6-7 metrekarelik bir hücrede, Osman Zeki Yüksel (Serdengeçti) ve Cevat Rıfat Atilhan ile beraber kalır ve bir yılın akabinde, suçsuzluğuna hükmedilerek Malatya cezaevinden tahliye edilir.
Bu dava süresince yaptığı savunmalar dillere destan olur. Hüseyin Üzmez’in Büyük Doğu okuru olduğunun “suç delili” olarak kendisine söylenmesi üzerine, Amerikan radyolarında da bahsedilen o meşhur cevabını verir: “Kıskançlık krizleri geçiren bir adamın cebinde bu temayı işleyen Othello bulunsa, Shakespeare’i mezarından kaldırıp asacak mısınız?”
Takip eden yıllarda, Necip Fazıl, günlük gazete ve dergi olarak çıkardığı Büyük Doğu ile mücadelesini sürdürür ve takibatlara, mahkumiyetlere, baskılara uğramaya devam eder.
DP iktidarını, bir dost kimliğiyle, iyiye yönlendirebilmek için sürekli sert bir şekilde tenkit eder. O güne kadar gelen başbakanlar arasında, Refik Saydam’dan sonra şahsi bir kıymet taşıdığına inandığı Adnan Menderes’in temizliğine güvenmekte, fakat onu çevreleyen ve içinden doğduğu CHP’ nin izlerini taşımaya devam eden kimselere karşı tesirli muhalefeti yükseltmektedir.
Üstad, en çok hapsini, başvekilinden ayrı olarak tenkit ettiği DP döneminde yatacaktır.
Kement başlıklı yazıyı kaleme aldığı zamanlarda, bir kısmı mahkumiyetle neticelense dahi yüzlerce yıl mahkumiyetine sebep olacak davalarla yüzleşmek durumundadır.
CHP’nin ve ona şeklen rakip olan DP’nin bastırmaya çalıştığı Necip Fazıl’a, tam da mahkumiyetlerinin onaylanmaya başladığı bir hengamede gerçekleşen 27 mayıs darbesini yapanlar da tahammül gösteremeyecek ve o sırada çıkmayan Büyük Doğu dergisinin kapatıldığı radyoda anons edilecek, Necip Fazıl 4.5 ay boyunca Balmumcu garnizonunda tutulduktan ve burada “Sen misin onları yazan şerefsiz?” cümlesiyle kendisine hakaret eden yüzbaşı sıfatlı biri tarafından dövüldükten sonra çıkarılan umumi aftan müstesna tutularak hapishaneye gönderilecektir.
Hapis hayatı boyunca da, tıpkı dışarıdaki çabalarında da olduğu gibi dostları tarafından yalnız bırakılmaz.
Mesela, yakın arkadaşı Hilmi Oflaz hapishanenin karşısında işporta tezgahını kurar ve kendi tabiriyle, bulutların çekilmesini ve parmaklıkların arasından güneşin doğmasını bekler. “Üstü başı dökülen, amele kılıklı bir ihtiyar” da başka bir hapsinde görüşme günü karşılaşacağı Necip Fazıl’a “Oğlum, içeride bir Necip Fazıl varmış!… Şu karpuzu ona hediye getirdim; Allah rızası için götürüp verir misin?” diyecek ve hassas ruhlu bu gönül adamını ağlatacaktır. Özellikle maddi durumu yeterli olmayan insanlar ceplerindeki son kuruşlarıyla aldıkları ufak tefek yiyecek ve kıyafetler vasıtasıyla, yürekleriyle hapishanedeki Necip Fazıl’ın yanında olduklarını hissettireceklerdir.
1961′in Aralık ayında tahliye olan Üstad, bu tarihten sonra da günlük makalelerine, şiirlerine, piyeslerine, Büyük Doğu Dergisine, kitaplarına, mücadelesine kaldığı yerden devam eder.
1963 yılından itibaren ise, onun için Anadolu’yu şehir şehir dolaşan bir konferans çığırı açılır.
Maddi yeterlilikten uzak salonlarda, onlarca ilde, kendisini dinleyen yüz binlerce kişiye seslenir ve her biri birbirinden farklı alanlardaki onlarca konferansını verir. Konferansta anlatılanların derinliğini kavrayamayanlar dahi büyük bir şevk ile Necip Fazıl’ın konferanslarını dinlemeye koşar, salonlar iğne atılsa yere düşmeyecek raddede dolar.
Öte yandan takibatlar, davalar bu dönemde de olanca hızıyla devam etmektedir.
Sultan Vahdeddin hakkında kaleme aldığı eser sebebiyle uğradığı takibat da bunlardan birisidir.
İlerleyen yıllarda, eserin ikinci baskısı sebebiyle mahkum edilecek ve ölüm döşeğindeyken Kenan Evren tarafından özellikle affedilmeyerek onanan bu 1.5 yıllık hapis cezası, belki de Allah’ın 79 yaşında onu bir kez daha hapishaneye göndermeye razı olmayışından uygulanamayacak, Necip Fazıl vefat edecektir.
1973 yılına kadar zaman zaman açılıp kapanan dergisiyle, kaleme aldığı Reis Bey, Ahşap Konak ve Kanlı Sarık gibi piyeslerle, derlemeye başladığı Çöle İnen Nur, Ulu Hakan II. Abdülhamid Han, Benim Gözümde Menderes gibi eserlerin meşguliyetiyle yaşayan Necip Fazıl, bu yıl içerisinde Hacca gider ve hatıralarını kitaplaştırır.
Fas sarayına yakın kişilerce kendisine yöneltilen, bundan böyle ömrünün kalan kısmını tüm aile efradıyla, tüm maddi imkanlar sağlanmış halde Fas’ta geçirmesini öneren teklifi geri çevirir. Aynı yıl içinde kurulan Büyük Doğu Yayınları kanalı ile de, o ana kadar yayınlanan tüm eserlerinin ve bundan sonra yayınlanacak olan kitaplarının baskısıyla ilgilenmeye başlar. Yayınevinin kuruluşundan bir yıl sonra ise, kabul ettiği tüm şiirlerini derlediği Çile adlı eserini oluşturur.
1976-1980 arasında Raporları, 1978′de ise 16. ve son devir Büyük Doğu’larını çıkarır.
1980 yılında Türk Edebiyatı Vakfı kendisine “Sultan’uş-şuara (şairler sultanı)” ünvanını, Kültür bakanlığı ise Büyük Kültür Armağanı’nı verir.
1982′de ise Yazarlar Birliği tarafından, Batı Tefekkürü ve İslam Tasavvufu adlı eseri sebebiyle yılın fikir adamı ilan edilir.
Bu tarihlerden sonra, Ömrünün sonuna kadar Erenköy’deki odasında kalmayı yeğler ve İman ve İslam Atlası ile Kafa Kağıdı başta olmak üzere, ilerlemiş yaşına rağmen eserlerini yazmaya devam eder, daha önceden yayınlanmış olan konferanslarının derlenmesiyle ve diğer eserlerinin tertibiyle ilgilenir.
Kenan Evren tarafından affedilmeyen hapis cezasının tehdidiyle günler birbirini kovalarken, takvimler 25 Mayıs 1983′e ulaştığında…
Uzun yıllar boyu kendisini rahat bırakmayan şeker hastalığı sebebiyle arkasında kocaman bir gençlik ve kütüphanelik çapta eserler bırakarak, yarın bıraktığı son sigarasının ardından dudaklarındaki tebessümün eşliğinde söylediği “Demek böyle ölünürmüş!” cümlesinin refakatinde, varlığını tarihe kazımış bir kahraman
Necip Fazıl’ın naaşı, vefaatinden bir gün sonra Eyüp Sultan kabristanına, Fevzi Çakmak’ın yakınına defnedilir.
Ondan bugüne kalanlar, uykusundan uyanarak kıpırdanmaya başlayan bir gençlik, yeterince tanınmayan ve anlaşılmayan yüze yakın yakın eser, tezatsız bir fikir sistemi ile binlerce makaledir.
Üstad, kırk yılı bulan mücadelesi ile, İçerisinde yaşadığı cemiyetle beraber kendisini muhasebeye çeken, varoluş gayesini sorgulayan, kalabalıklarda erimeyen bir nesil için hayatını tüketen samimi bir tefekkür çilekeşi olmuştur. O belki de en çok, insanların dimağını ulvi tefekküre açtığı için Üstad’dır.
BÖLÜM-II
Üstadım, her seferinde kendini yenileyen sonsuz enerjinle yenilediğin kaleminle edebiyatın her türünde; Şiir, hatıra, makale, inceleme, roman, hikâye, tiyatro vb alanlarda verdiğin eserler, aradan bunca yıl geçmesine rağmen, olaylar, mekânlar ve zamanlar değişmesine rağmen, tazeliğini, güncelliğini muhafaza etmekte ve şaşmaz ölçüler ve hükümlerle donatılan bu başucu kitaplarıyla nesillere önderlik yapmaya devam ediyorsun. Bütün eserlerinin o efsunkâr satırları arasında haksıza karşı, batıla ve İslâmın özünden uzak düzenlenmiş bütün reçetelere karşı içten içe büyüyen ve büyüdükçe ufkumuzu ve ruh kökümüzü donatan bir öfke ve karşı tez, aydınlık ve ötenin ötesinden koparıp geldiğin bir ulvî-yüce ve kutlu çareler manzumesi, bakış açımızı ufkun tam ortasında sarmalayan ve buradan, bulunduğunuz, yakaladığınız bu ufuk çizgisinden daha daha öteye, ötelere çeken çağrını duymaktayım. Uyusam beynimin makine dairesinde, uyansam nefesimin ve nabzımın raksında çağrını hissetmekteyim.
Bazen şiirinin büyüsüne kapılmaktayım, işte o zamanlar, senin şiirinin senin nesrin ile nasıl bir yarış içinde olduğunu görmekteyim. Nesirlerine daldığımda ise bu kere kelâm okyanusunda sonsuz ufuklara kulaç atmaya başladığımda; nesrinin şiirinle yarışını anlamaktayım. Sonra, evet sonra da durulduğumda, anlıyorum ki, nazmın ve nesrin, daha önce hiçbir kulun ele almadığı konuları, yeni tarz ve şekillerle, yeni, sana ait yorum ve üslupla ele aldığını ve hiçbir konuyu sonuçsuz bırakmadığını görüyorum.
1969-1970’li yıllardayım… Başkent Ankara’nın edebiyat ve sanat konuşulan salonlarında, derneklerinde, kuruluş ve oluşumlarındayım. Gönlümle, o dönemlerin Başkent’inde melil-mahzun, inceden bir Ankara rüzgârıyım şimdilerde. Abdinpaşa’da bulunan Başkent Lisesi’nden arkadaşlarım Arap Esat, Umut, Mehmet, Hasan, Tuncay’la beraber seni dinlemek, seni karşılamak, seni solumak için neredeysen oraya koşuyorum halâ…
“Umut sizlerde, gelecek sizin, bir sizden ümitvarım gençler” diyorsun. Senden aldığım hız ve ilhamla, Başkent rüzgârı olup esmeye çalışıyorum kendimce. Senli esişlerimde yön ve yol var. Sensizlikte başımı vurmaktayım dağlara, taşlara. Ankara’ya her gelişin bize bayram, bize ışık yağmuru… Çare sen, aşk sen, umut sen üstadım.. Gerisi boş.. Gerisi yok benim için…
Üstadım, Sultanım…
Bize bakar bakar da, en çok da gözlerim gözlerinle buluştuğunda “özlenen gençlik” deyişini, bulunduğumuz yerden ellerimizden tutarak ufuklarda yolculuğa çıkarışını, ufuklardaki doyumsuz yolculuğumuzu özlemişim. En çok da sesindeki o uhrevi havayı, o cümle zorlukları yenen, engelleri aşan çağıltıyı, ses tonundaki ışık şelalesini özlemişim… Mâna ateşini tek cümleyle yakışını ve gönüllerimizde yanardağları aktif hale getirişini, üstün idrak anlayışına doğru bizi koşturmalarını, hâl ve tavrın, davranış ve bakışlarındaki eşsiz manzumenin uyumunu özlemişim… Seni duymak, dinlemek, işitmek; işte bu neşe ve bu huzur içimin doruklarını özgürleştiren, beni ben yapan, bizi biz yapan enerji…
Ürkek bir tavşan edasıyla ötelere kaçan ufku, ufukları dolamışız başımıza, kalemimize, içimizin yokuşlarına da o zamanlar farkında değilmişiz. Üstadım, hocam; “önce, ilk evvelâ ufuk” diyordun, “Evet ufuk. Durmak yakışmaz size. Yerinizde sayamazsınız. Ufku yakalamak sancınız olmalı. İşte karşınızda ufuklar, haydi göreyim sizi” diyordun. Halâ da demektesin, işaret etmektesin…
“Bana, yakan gözlerle, bir kerecik baktınız /Ruhuma, büyük temel çivisi çaktınız.” Demiştin ya üstadım, “dudakları ölümsüzlük tasında, imzası maverâ haritasında” bir ışık salkımı, bir dost ile karşılaşmanızı anlatırken ve sonra “Tam otuz yıl saatim işlemiş ben durmuşum / gökyüzünden habersiz, uçurtma uçurmuşum” diyordunuz ya; bizler, Ankara’nın yakın çevresinden merkeze sabahın alaca karanlığında trenle yola çıkıp “okusunlar, adam olsunlar” diye, köyünde, kasabasında, hattâ ilçesinde lise bulunmayan köy ve kır kökenli Anadolu çocuklarının ruhlarında, söylediklerinizle fırtınalar estiriyordunuz. Asıl göklerden habersiz uçurtma uçuranın bizler olduğumuzun farkına varıyorduk.
Yollar, tozlu, çamurlu toprak…Yollar, raydan demirden yuvarlak, dörtköşe… Yollar bulutlar arasından, pamuk bahçesinden. Yollar dalgalanan mavi tülbent denizlerden… Bütün yollar içinde binbir telâş… O telâşın merkezinde sen, yolda yolcu ben… Yollar vasıta, araç… Gaye, çekirdeğin içi. Gaye, ufka erişmek.
Gökle yerin birleştiği çizgi, bunca yıldır soğuk ve şekilsiz. Nice yıldırımlar, nice şimşekler düşüp yaksa da o çizgiyi, sen yoksun ya, “yüzü yerde gökler” tutup da beni kaldırmıyor üstadım. Ufuk çizgisi yavan ve kuru…
Ancak, gayet iyi biliyorumki yedi gök, yedi yerle öpüştüğü bu ufuk denen yerde, sırrı fısıldamaktalar birbirlerine. Ufuklar, aşkın terennümü olan bu sırrın şahidi. Ben zaten ufukların şahitliğinden deliren çılgınlar çılgını, ayağı yolun en çamur yerinden çıkamamış, yaşarken ölmüş bir “feza astronotu”…
“Yollar ve Gökler” de :
“Üst üste, altaltalar
Bende gökler ve yollar
Gökler, kat kat mavilik
Yollar, kol kol servilik.
Yollar nereye gider,
Ve ne düşünür gökler?
Göklerin bir sırrı var
O’nu arıyor yollar.
Gökler suda titriyor,
Yollar suda bitiyor.
Göklerin yüzü yerde,
Yollarınki göklerde.
Bu yollarda izimiz,
Bu göklerde gizlimiz.
Yollar, beni, vardırın!
Gökler, tutup kaldırın!”
Yıldızlara tutunmak isteyişim, sana koşum, sana susuzluğumun neticesiydi. “İyi atlara binip giden iyi insanlar”ı parmağınla işaret ediyor, parmağınla bendeki zamanı ikiye bölüyordun. “Ölümü öldüren kahramanlar”ı(3) bir yana, ufkun birinci merhale ötesine koyuyor, durmadan koşacaksın diyordun. Ufkun birinci merhalesinden “İçi ve dışıyla ölüme bakanları”nakkaş ve nakış olanları(4), ”akreplerin ruhumuzu deşmesinden kurtulmak için, çeşmelerinden içilenleri(5), ”sebil sebil ölümsüzlük tasını sunanları ve nokta nokta ebed haritasını çizenleri”(6) anlatıyordu parmakların. Ve benim için ölümcül hastalıktan, asırların çürük dişinden ve hamlık düşünden kapma sara nöbetlerinden kurtulmak demekti. Bakışlarımızda aradığın o muhteşem genç nesli bulabildin mi bilmiyorum? Ancak, bizlerin, senin her vesileyle adını anıp tariflediğin o muhteşem genç nesil olamadığımızı biliyorum.
“Ey genç adam, bu düstur sana emanet olsun;
Ötelerden habersiz nizama lânet olsun.”
Derken, gelecek zamanlarda kurulacak nizamın, toplumsal dokunun ötelerden habersiz olmamasını ister ve “ötelerden habersizse o nizama lânet olsun” derdin.
Yüreğimden geçenleri bakışlarımdan okurdun üstadım. Tıpkı kitap ve yazarı misalince ben de ses tonundan, bakışlarından yüreğinin gönül kıyılarıma vuran, aklımın kuru kabuk sınırlarını parça parça eden tahlil ve analizlerinden anlardım içindeki iklimi ve bembeyaz sayfalar ölçütündeki ruh kökümüze diktiğin fikir,aşk fidanlarını, ellerinle serptiğin şiir tohumlarını hissederdim… Biliyorum, sana göre bizdik, özlediğin o muhteşem gençliğin temsilcileri. Gelecek bizdeydi ustam… Yanlışları düzeltecek, yatıkları doğrultacak, “çile” yi kaymaklı tatlı bilecek özlenen nesil… Evet özlenen ve beklenen nesil… Nitekim;
“Bir nesil özlüyorum,
Doğrultsun yatıkları!
Somunları taş olsun
Zehir de katıkları!
Yorganları devirsin
Dişlesin yastıkları!
Bir damla gözyaşına,
Sonsuzluk, sattıkları.
Hakk’a dönünüz Hakk’a
Hakk’ın yarattıkları!”
Diyordun…
Ve üstadım,
“Bu ne hazin ağaçtır, bütün ufkumu tutmuş!
Kökü iffet, dalları taklit, meyvesi fuhuş”
bir aile yapısını tersine çevirecek nesilleri doğursun istiyordun anneleri…
“Rahminde cemiyetin, ben doğum sancısıyım / Mukaddes emânetin dönmez dâvacısıyım”, “Bekleyin görecektir duranlar yürüyeni;/Sabredin gelecektir, solmaz, pörsümez yeni!”, “Karayel, bir kıvılcım; simsiyah oldu ocak!/ Gün doğmakta, anneler ne zaman doğuracak?”
“Bir ufuk ki, ne Mecnun varabildi, ne Ferhad;
Bir ufuk ki, ilâhî sırrı bekleyen serhad…”
diye tanımladığın “kadın”ı anlatan mısraların, ufkun ve sevdanın yegâne terennümüydü. Sırrı keşfetmenin tek ve değişmez yolu, ufuk çizgisine varmak, iç radarlarını ufuklardan öteye, ötelere çevirmekle mümkündü.
Haziran 1977’ de “Ezan Susmaz” adıyla ilk şiir kitabımı yayınlamış, yolunu gözlemeye başlamıştım. Bu basit, çocukça, sığ suların kıyısından devşirdiğim duygu çiçeklerimi 25 yaşın heyecanı ile lise yıllarında yazıp yazıp sakladığım manzumelerimi yayınlamıştım. Bu ilk kitabımı sana sunmak, takdim etmek istedim amma, korkumdan veremedim üstadım. Bana “25 yaşında bir Fatih İstanbul’u fethederken, sen, kelimelerin, kalıbın, veznin kölesi olmuşsun, böyle olmaz, olmamalı” diyeceğini sandım hep. O yüzden de, aradan seneler geçmesine rağmen, aynı his, aynı düşünüş biçiminin bendeki saltanatı bitmedi. Kendi yazdıklarımı kendim beğenmiyor; her yeni soluklanış, her şiir yağmurundan sonra, seni, bakışlarını, yüz ifadeni aramaktayım hep. Gülümseyeceğin güne kadar yazacağım, kalemim senin takdirkâr bakışlarını alana kadar çırpınacak, çalışacak ve susmayacak…
Halk Edebiyatımızın temeli olan “dÖrtlük”,divan edebiyatımızın kökü olan beyit arasında, sihirli bir üç mısra (bana göre üçlük) koymuş olmandaki hikmeti şimdilerde daha iyi anlamaktayım. Beyitleri, muhteşem üstü muhteşem vecizelerinde Mimar Sinan mmarisiyle nakışlarken, dörtlüklerin yanına, beşlik mısralar, batı edebiyatının sone , triyole vb nazım çeşitlerini Necip Fazılca nakışlamanı, Divan Edebiyatımızın gazel ve kasidesini, terci-i bend’ini, halk edebiyatının tecnisini ölümsüz, abide şiirlerinde yepyeni nefes alanları olarak sunmuştun. Hece şiirimizin sadece “koşma”dan ibaret bir şiir türü olmadığını haykırıp durmaktayız biz, bu haykırışlarımızı, “Çile”ne göz atsa yâr ve yârenlerimiz anında anlayacaklar, amma, bakmak yeterli olmuyor galiba, görmek, dahası göstermek de gerekiyor sanıyorum…
Gösterdiğin ufuklarda, şiirimizin köklerinden yükselen “Sakarya Türküsü”, “Zindandan Mehmet’e Mektup” , “Çile”n, “Kaldırımlar”ın var.
KALDIRIMLAR
I
Sokaktayım, kimsesiz bir sokak ortasında;
Yürüyorum, arkama bakmadan yürüyorum.
Yolumun karanlığa saplanan noktasında,
Sanki beni bekleyen bir hayal görüyorum.
Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık;
Evlerin bacasını kolluyor yıldırımlar.
İn cin uykuda, yalnız iki yoldaş uyanık;
Biri benim, biri de serseri kaldırımlar.
İçimde damla damla bir korku birikiyor;
Sanıyorum, her sokak başını kesmiş devler...
Üstüme camlarını, hep simsiyah, dikiyor;
Gözüne mil çekilmiş bir âmâ gibi evler.
Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi;
Kaldırımlar, içimde yaşamış bir insandır.
Kaldırımlar, duyulur, ses kesilince sesi;
Kaldırımlar, içimde kıvrılan bir lisandır.
Bana düşmez can vermek, yumuşak bir kucakta;
Ben bu kaldırımların emzirdiği çocuğum!
Aman, sabah olmasın, bu karanlık sokakta;
Bu karanlık sokakta bitmesin yolculuğum!
Ben gideyim, yol gitsin, ben gideyim, yol gitsin;
İki yanımdan aksın, bir sel gibi fenerler.
Tak, tak, ayak sesimi aç köpekler işitsin;
Yolumun zafer tâkı, gölgeden taş kemerler.
Ne sabahı göreyim, ne sabah görüneyim;
Gündüzler size kalsın, verin karanlıkları!
Islak bir yorgan gibi, sımsıkı bürüneyim;
Örtün, üstüme örtün, serin karanlıkları.
Uzanıverse gövdem, taşlara boydan boya;
Alsa buz gibi taşlar alnımdan bu ateşi.
Dalıp, sokaklar kadar esrarlı bir uykuya,
Ölse, kaldırımların kara sevdalı eşi...
II
Başını bir gayeye satmış bir kahraman gibi,
Etinle, kemiğinle, sokakların malısın!
Kurulup şiltesine bir tahtaravan gibi,
Sonsuz mesafelerin üstünden aşmalısın!
Fahişe yataklardan kaçtığın günden beri,
Erimiş ruhlarınız bir derdin potasında.
Senin gölgeni içmiş, onun gözbebekleri;
Onun taşı erimiş, senin kafatasında.
İkinizin de ne eş, ne arkadaşınız var;
Sükût gibi münzevî, çığlık gibi hürsünüz.
Dünyada taşınacak bir kuru başınız var;
Onu da, hangi diyar olsa götürürsünüz.
Yağız atlı süvari, koştur, atını, koştur!
Sonunda kabre çıkar bu yolun kıvrımları.
Ne kaldırımlar kadar seni anlayan olur...
Ne senin anladığın kadar, kaldırımları...
III
Bir esmer kadındır ki, kaldırımlarda gece,
Vecd içinde başı dik, hayalini sürükler.
Simsiyah gözlerine, bir ân, gözüm değince,
Yolumu bekleyen genç, haydi düş peşime der.
Ondan bir temas gibi rüzgâr beni bürür de,
Tutmak, tutmak isterim, onu göğsüme alıp.
Bir türlü yetişemem, fecre kadar yürür de,
Heyhat, o bir ince ruh, bense etten bir kalıp.
Arkamdan bir kahkaha duysam yaralanırım;
Onu bir başkasına râm oluyor sanırım,
Görsem pencerelerde soyunan bir karaltı.
Varsın, bugün bir acı duymasın gözyaşımdan;
Bana rahat bir döşek serince yerin altı,
Bilirim, kalkmayacak, bir yâr gibi başımdan...
SAKARYA TÜRKÜSÜ
İnsan bu, su misali, kıvrım kıvrım akar ya;
Bir yanda akan benim, öbür yanda Sakarya.
Su iner yokuşlardan, hep basamak basamak;
Benimse alın yazım, yokuşlarda susamak.
Her şey akar, su, tarih, yıldız, insan ve fikir;
Oluklar çift; birinden nur akar; birinden kir.
Akışta demetlenmiş, büyük, küçük, kâinat;
Şu çıkan buluta bak, bu inen suya inat!
Fakat Sakarya başka, yokuş mu çıkıyor ne,
Kurşundan bir yük binmiş, köpükten gövdesine;
Çatlıyor, yırtınıyor yokuşu sökmek için.
Hey Sakarya, kim demiş suya vurulmaz perçin?
Rabbim isterse, sular büklüm büklüm burulur,
Sırtına Sakaryanın, Türk tarihi vurulur.
Eyvah, eyvah, Sakaryam, sana mı düştü bu yük?
Bu dâva hor, bu dâva öksüz, bu dâva büyük! ..
Ne ağır imtihandır, başındaki, Sakarya!
Binbir başlı kartalı nasıl taşır kanarya?
İnsandır sanıyordum mukaddes yüke hamal.
Hamallık ki, sonunda, ne rütbe var, ne de mal,
Yalnız acı bir lokma, zehirle pişmiş aştan;
Ve ayrılık, anneden, vatandan, arkadaştan.
Şimdi dövün Sakarya, dövünmek vakti bu ân;
Kehkeşanlara kaçmış eski güneşleri an!
Hani Yunus Emre ki, kıyında geziyordu;
Hani ardına çil çil kubbeler serpen ordu?
Nerede kardeşlerin, cömert Nil, yeşil Tuna;
Giden şanlı akıncı, ne gün döner yurduna?
Mermerlerin nabzında hâlâ çarpar mı tekbir?
Bulur mu deli rüzgâr o sedayı: Allah bir!
Bütün bunlar sendedir, bu girift bilmeceler;
Sakarya, kandillere katran döktü geceler.
Vicdan azabına eş, kayna kayna Sakarya,
Öz yurdunda garipsin, öz vatanında parya!
İnsan üç beş damla kan, ırmak üç beş damla su;
Bir hayata çattık ki, hayata kurmuş pusu.
Geldi ölümlü yalan, gitti ölümsüz gerçek;
Siz, hayat süren leşler, sizi kim diriltecek?
Kafdağını assalar, belki çeker de bir kıl!
Bu ifritten sualin, kılını çekmez akıl!
Sakarya, sâf çocuğu, mâsum Anadolunun,
Divanesi ikimiz kaldık Allah yolunun!
Sen ve ben, gözyaşiyle ıslanmış hamurdanız;
Rengimize baksınlar, kandan ve çamurdanız!
Akrebin kıskacında yoğurmuş bizi kader;
Aldırma, böyle gelmiş, bu dünya böyle gider!
Bana kefendir yatak, sana tabuttur havuz;
Sen kıvrıl, ben gideyim, Son Peygamber Kılavuz!
[color=#333333][font='So
Mustafa CEYLAN
**************
"edebiyatımızın önemli bir kilometre taşı,
mütefekkir şairlerimizden,
kendine özgü üslubu olan
Şairler Sultanı, kaldırımların şairi Necip Fazıl Kısakürek…"
*
Necip Fazıl (Ahmed Necib) Kısakürek, 26 Mayıs 1904′te, Çemberlitaş’taki bir konakta, Mediha Hanım ve Abdülbaki Fazıl Bey‘in oğlu olarak dünyaya gelir. Dedesi; II. Abdülhamid Han’a bir cuma namazı çıkışı suikast girişiminde bulunan Ermeni asıllı Belçikalı terörist Charles Edward Jorris’i yargılayan ekibin başında yer alan, gençliğinde ileride damadı olacağı Halep valisi Salim paşa tarafından Maraş’ta keşfedilip İstanbul’a tahsil için getirilen Legion D’Honneur sahibi Mehmed Hilmi Efendi‘dir.
Çocukluğu doğduğu konakta geçen Necip Fazıl, aile eğitimini daha ziyade Mehmed Hilmi efendi’den alır. Henüz 5 yaşındayken günlük gazeteleri okuyup çevresindekilere anlatabilecek birikime sahip olan torununu “Akl-ı evvel” sıfatıyla çağıran Mehmed Hilmi Efendi, hem konağın diğer sakinlerine karşı bu torununu şımartmakta, hem de onu Fuzuli’nin divanıyla ve Hazret-i Ali’nin cenk hikayeleriyle beslemektedir.
Çocukluğunda hayli yaramaz olan Necip Fazıl’ı zararsız görünen işlerle meşgul edebilmek için, 6-7 yaşlarından itibaren Alexandre Dumas ve Michael Zevaco gibi romancılarla tanıştıran büyük annesi Zafer hanım ise, şahsiyetiyle olmasa da, bu hareketiyle Necip Fazıl’ın ruhi gelişiminde mühim bir pay sahibi olmuş; onun geniş muhayyilesini cezbeden bu romanlarla, arzuladığı manada sükunet bulmasını bir ölçüde sağlayabilmiştir.
Fakat bu romanların da tesiriyle Necip Fazıl; ilaçları birbirine karıştırarak kimsenin bulamadığı bir karışımı elde etmeye çalışan, mahzenlerde gizli katilleri arayan, şovalyelerle kendisi arasında bir benzerlik kuran, çevresine karşı içten içe korkular besleyen bir çocuk haline gelir ve bu özellikleriyle etrafındakilerden kolayca ayrılabilmesini sağlayan bir ruh haline sahip olur.
Evvela kızkardeşi Selma‘nın, 12 yaşındayken de konaktaki hamisi Hilmi Efendi’nin vefatlerine şahit olması da onun kişiliğini derinden etkileyen iki sarsıcı hadisedir. Ölüm fikri, zaten metafizik ürpertilere müsait olan Necip Fazıl’ın ruhunu bu dönemlerde olanca şiddetiyle kaplamaya başlar.
Necip Fazıl’ın tahsil hayatı kesintilerle doludur. Bu kesintilerin bir kısmı mesken değişimlerinden kaynaklanmış olsa da, diğer değişimlerin onun kaynayan, sınırlanmaktan hoşlanmayan ruh halini aksettirdiğini belirtmek gerekir. Necip Fazıl; Gedikpaşa Fransız ve Kumkapı Amerikan Kolejlerinden başlamak üzere, Emin Efendi Mahalle mektebi, Büyük Reşit Paşa Numûne mektebi, Rehber-i İttihad-ı Osmanî Mektebi, Gebzedeki Aydınlı köyü ilk mektebi ve Heybeliada Numûne mekteplerinde okur.
1916′da girdiği Mekteb-i Fünûn-u Bahriye-i Şahane’de Yahya Kemal, Aksekili Ahmed Hamdi ve Hamdullah Suphi gibi hocalardan ders alır ve tasavvufla ilk teması da bu okuldaki edebiyat hocası İbrahim Aşki (Tanık) Bey’in kendisine verdiği Semerât-ül Fuad (Gönül Verimleri) ve Divan-ı Nakşî eserleri vasıtasıyla gerçekleşir.
Bu eserler o dönem için kendisini etkilemiş olsa da bu çağlayan dimağı tek başlarına tam tesiri altına alamamıştır. Yalnız, Necip Fazıl’ın gerek ilk şiirlerinde göze çarpan yüzeysel tasavvuf bilgisi, gerekse de 1934 yılında gerçekleşecek olan büyük değişim, bu günlere ve İbrahim Aşkî Bey’e az-çok birşeyler borçlu olmalıdır.
Ayrıca bu dönemde, “Şair” lakabıyla tanınmaya başlayan Necip Fazıl, Aksekili Ahmed Hamdi, İbrahim Aşki ve Yahya Kemal gibi hocalarından takdir ve teşvik toplamaktadır. Bu esnada, mektepte, Nihal isimli el yazması bir dergi çıkarmaya da başlar.
Necip Fazıl, hazırlık sınıflarından sonra 3 yıl daha okuduğu Bahriye Mektebi’ne bir sene daha eklenince okulu bırakmaya karar verir ve ilk 3 seneyi bitirdiğini gösteren diplomasıyla Darülfünûn Edebiyat Medresesi Felsefe Şubesi’ne girer.
Bu esnada, ilk şiirlerini 13-14 yaşlarındayken Yeni Mecmua’da yayınlatarak edebiyat dünyasında sesini duyurur;
Ahmet Haşim’in “Çocuk, bu sesi nereden buldun sen?” hitabına henüz 18 yaşında muhattap olur. Takip eden yıllarda her biri edebiyat çevrelerinden büyük takdirler toplayan ilk dönem şiirlerini yazmaya devam eden Necip Fazıl, 1924′te açılan bir sınavı kazanarak 4 arkadaşıyla beraber Paris Sorbonne üniversitesine devlet bursuyla gönderilir. Burada Henry Bergson’un derslerine girme fırsatı da bulan Necip Fazıl, 20. Yüzyıl tefekkürünün bu mühim kilometre taşını etkileyecek ve ona Sorbonne’dan emekli olduğu gün yöneltilen “Yerinize bırakabileceğiniz herhangi bir talebeniz var mı?” sualine, “Yeni nesilden pek umutlu değilim. Bir Türk vardı, o da derbederin biri çıktı” dedirtecektir.
Zira bu yıllar, Necip Fazıl’ın bohem hayatına adım attığı dönemlerdir ve özellikle de kumar, bu yıllarda onun gafleti bulmaya çalıştığı; nefsine acı çektirme arzusuyla, kazanma umut ve isteği olmadan içine düştüğü bir hastalık olarak karşısına çıkar. Bu hayatın neticesinde Necip Fazıl okulu bırakmak durumunda kalır ve 1925′te Türkiye’ye geri döner.
Aynı yıl içerisinde yayınladığı Örümcek Ağı, kendisinin ilk şiir kitabı olur ve büyük bir takdirle karşılanır.
1928′de bu eseri Kaldırımlar adlı ikinci şiir kitabı takip eder.
Toplamda 128 sayfaya ulaşan bu iki eser hakkında yazılanlar, eserlerin sayfa sayısını katlayacak kadar çok olur. Özellikle Kaldırımlar şiiri, çoğunlukla da şiirin aslında bir fikir çilekeşinin iç tasvirini yaptığı gerçeği görülemeyerek heyecanla övülür.
Hakkında kullanılan “Bir mısraı bir millete şeref vermeye yeter (Yaşar Nabi)”, “Şimdiye kadar gelen şairlerin en büyüğü (N. Ataç)” gibi ifadeler de bu dönemde yoğunlaşır. Fakat Necip Fazıl’ı övme yarışına giren bu insanların neredeyse hepsi, Necip Fazıl kendisini Üstad kılan yola girdiğinde bir anda ona cephe alarak samimiyetlerini ortaya koyacaktır. Necip Fazıl bu yıllarda Bohem hayatını sürdürmekte, aynı zamanda bankacılık ve gazete muharrirliği gibi işlerle de haşır-neşir olmaya devam etmektedir.
1931-1933 yılları arasında askerliğini yapan Necip Fazıl, 1932 yılında eski ve yeni şiirlerinin bir karışımını barındıran Ben ve Ötesi adlı eserini bastırır. Bu kitabın özellikle son şiirlerinden, Necip Fazıl’ın bu dönemde metafizik sancılar çekmekte olduğunu ve uçlar arasında müthiş bir dalgalanma yaşadığını anlamak mümkündür.
1934 yılına gelindiğinde buhranları artar ve çektiği fikir ıstıraplarıyla boğuşmaktan kaçmak için bohemliğin kucağına atılır. Fakat bu tercihin de kendisini düşünce sancılarından kurtarmadığını, herşeyin daha da kötüye gitmeye başladığını anladığı bir sırada, bindiği bir vapurda karşısına oturan ve kendisine Abdülhakim Arvasi Hazretleri’ni adres gösteren, Hızır edalı bir insanla rastlaşır ve Abidin Dino’yla beraber daha sonra “kurtarıcım” diyeceği Abdülhakim Arvasi Hazretleri’ni ziyarete gider.
Bu hadise, onun hayatındaki en önemli dönüm noktasıdır. Bu ana kadar çevresinde neredeyse mitleştirilen Necip Fazıl, arayış buhranlarından büyük ölçüde kurtulacak ve keskin kalemini bir davaya adayarak inandığı davanın en büyük savunucusu, edebi ve fikri temsilcisi haline gelecektir.
Necip Fazıl’ı o zamana kadar ulaşılması imkansız bir zirve olarak gören dönemin aydınları, kendisine gericilik gibi ithamları vermeye başlarlar.
1934 yılına kadar gireceği yolu arayan Necip Fazıl, bundan sonraki buhranlarını yol aramaktan ziyade, inandığı davasıyla ilgili olarak yaşamaya başlar ve içtimai mücadelesinin yankı bulabilmesi için pek çok çileye katlanır. 1934, Necip Fazıl’ın ikinci doğum yılıdır diyebiliriz.
Necip Fazıl, Abdülhakim Arvasi Hazretleri ile tanışmasının ardından kısa bir süre için bohem hayatına döner, fakat Efendisinin yanında bulunduğu anlarda yakaladığı ruh sükunetine daha fazla karşı koyamaz ve arayışını “büyük kapı”da sonlandırır.
Artık önünde, dehasını İslam davasına vakfedeceği ve bu uğurda çetin mücadelelere girişeceği, hapislere gireceği, çileler çekeceği bir yol açılmıştır.
1935 yılında Muhsin Ertuğrul’un tavsiyesiyle ilk piyesi olan Tohum‘u kaleme alır. Muhsin Ertuğrul’un da rol aldığı bu piyes sanat çevrelerinden büyük ilgi gördüğü halde, eserdeki olaylar, yoğunlaştırılmış fikrin gölgesinde kaldığı için halkın ilgisi toplanamaz.
Tohum‘dan edindiği bu tecrübeyi çok iyi bir şekilde etüd eden Necip Fazıl, 1937 yılında kendisinin Türk Shakespeare’i olarak anılmasının yolunu açan, Bir Adam Yaratmak adlı, Türk tiyatrosunun zirvesini tutan eserini yayınlar. Eser o kadar büyük bir tesire sahip olur ki, tiyatronun gösterildiği salonlarda eserden etkilenip bayılanlar olur; yer bulamayanlar seans beklemek durumunda kalır. Hem olay örgüsü, hem de diyalogların içerisinden sızan derin fikir bu eseri bir şaheser haline getirir. Kendi yaşadığı fikir buhranlarını muhteşem bir üslupla, olanca çarpıcılığıyla seyirciye aktarmayı başarabilen Necip Fazıl’ın bu oyunu Muhsin Ertuğrul tarafından büyük bir zevkle sergilenir. Öyle ki Muhsin Ertuğrul, 39 derece ateşli olduğu zamanlarda dahi bu oyunu oynamaktan çekinmez. Oyunun oynanmakta olduğu dönemlerde Mihailov ismindeki bir Rus ateşesi, Necip Fazıl’a şöyle demiştir: “Bize senin gibi adamlar lazım. Komünist olacağını bilsek sana Moskova’nın yarısını verirdik, fakat olmayacağını biliyoruz.”
Necip Fazıl, 1936 yılında dönemin sosyalist olmayan edebiyatçılarını topladığı Ağaç isimli bir edebiyat dergisi çıkarır. 17 sayı çıkan bu dergiyle alakalı bir hususta kendisine mektup gönderen Sait Faik’in öyle bir sözü vardır ki, Necip Fazıl’a gösterdiği saygıyı anlatmaya yeter Der ki : “Sen bir peygambersin!” Necip Fazıl, bu sözü her hatırlayışında korkunç bir üzüntü duyacaktır.
Bir Adam Yaratmak piyesinin yayınlanışını, Necip Fazıl’ın şiirleri arasında en değerlisi olarak kabul ettiği ve tüm şiirlerini derlediği kitaba ismini veren Senfonya (sonradan Çile) adlı şiirin yayınlanışı takip eder.
Aynı doğrultuda kaleme alınan bu iki eser, Necip Fazıl’ın hafakanlarının çıktığı zirveyi ve sonunda karar kıldığı noktaları göstermesi yönünden, bir bütünün iki ayrı kolu gibi değerlendirilebilecek keyfiyettedir.
Bu arada, 1938 yılında Ulus gazetesi tarafından bir “milli marş yarışması” açılır. Yarışma, marşı sadece Necip Fazıl’ın yazması kaydıyla iptal edilir.
Necip Fazıl’ın yazdığı Büyük Doğu Marşı devlet başkanının vefati üzerine kendisine sunulamaz Şiirin adını taşıyan Büyük Doğu ifadesi gelecek yıllarda evvela Necip Fazıl’ın kuracağı derginin, daha sonra da dünya görüşünün adını ilk defa duyurması yönüyle büyük bir önem ifade edecektir.
1939 yılında, Son Telgraf gazetesindeki Çerçeve başlıklı köşe yazılarında İkinci Dünya Savaşı’nın çıkmakta olduğunu, Rus-Alman anlaşması gibi tüm aleyhteki hadiselere rağmen inançla savunur ve 1939 yılında patlak veren savaş kendisini haklı çıkarır.
Bu dönemde “Ne derse çıkıyor” denilen bir kişi haline gelir. Üstad’ın ileri görüşlülüğünü remzlendiren pek çok hadiseden yalnızca birisi olan bu hadise, dönemin matbuatında hayli yankı uyandırır.
1941 yılında efendisinin de teşviğiyle Fatma Neslihan hanımla evlenen Necip Fazıl, bu evlilikten 6 çocuğa sahip olur: Mehmet (1943), Ömer (1944-2005), Ayşe (1948), Osman (1950), Zeynep (1953-2002) ve henüz 41 günlükken hayatını kaybeden Ali (1956).
17 Eylül 1943 tarihinden itibaren Büyük Doğu dergisini çıkarmaya başlar.
Bu dergi, onun ömrünün sonuna kadar inmeyeceği fikir zirvesini barındıran yüce bir dağ olur ve etrafına tohumlar saçan, baskılara fikir gövdesini siper eden nice ağaç bu okulda yetişir.
Büyük Doğu’lar; 243 günlük gazete ve 328 dergi olmak üzere 571 sayı, 16 devir ve 35 yıl boyunca o kadar büyük bir tesire sebep olur ve o kadar mühim bir fonksiyonu yerine getirir ki, her çıkışında infial oluşturur.
İslami kesimin bilinçlenmesinde ve düşünebilen, yüzyıllardan beri süregelen durgunluğu ve gevşemeyi sorgulamaya başlayan, ufku genişleyen bir gençliğin büyük doğumundan büyük müyesser bu dergi olur.
Büyük Doğu çatısı altında girişeceği mücadelelerin neticesi olarak toplamda yaklaşık 3 yıl 8 ay hapis yatacaktır.
Osman Bölükbaşı’nın 1954 seçimlerinden önce Demokrat Parti’nin “Gerici” bir dergiyi himaye ettiği iddiasıyla seçim propagandası yapması; 1960 ihtilalinden hemen sonra, zaten çıkmamakta olan Büyük Doğu’nun askerî idarece kapatıldığının ilan edilmesi ve Yassıada savcısı Egesel’ de her fırsatta bu dergi sebebiyle Necip Fazıl’dan, “Said Nursi’den bile tehlikeli olan adam” sıfatıyla bahsetmiştir.
Büyük Doğu’yu çıkarmaya başladıktan sonra kendisini yalnızca matbuattaki mücadelesine ve sanatına veren Necip Fazıl, bu zamana kadar Osmanlı Ziraat, Türkiye İş ve Hollanda bankalarındaki, Milli Oto adlı şirketteki (ticari servis şefi olarak) ve Ankara Ticaret Lisesi, Devlet Konservatuarı, DTCF, İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi, Saint Joseph Lisesi, Robert Kolej gibi okullardaki çalışmalarına son verir.
İlk dönem Büyük Doğu’ları, “Allah’a itaat etmeyene itaat edilmez” hadisinin yayınlanmasını mütakiben, bakanlar kurulu tarafından 1944 mayısında “rejime itaatsizliği teşvik” şeklinde ifade edilen, bir gerekçeyle kapatılır.
Ardından 19.5 ay süreyle yapmış olduğu askerliğini tamamlamak üzere Eğridir’e gönderilir. Dönüşünün ardından, Büyük doğu’ları yeniden çıkarmaya başlar ve dönemin tek parti hükümetine karşı en sert ve tesir sahibi muhalefeti ortaya koyar.
Büyük Doğu, bu devirde de bir çok takibata uğrar ve “Başımızda kulak istiyoruz!” yazılı bir kapağının, İnönü’nün kulaklarına gönderme niteliği taşıdığı gerekçesiyle dergi tekrar kapatılır.
Bu sırada Necip Fazıl, başbakan Recep Peker tarafından çağrılır ve muhalefetinin dozajını düşürmesi karşılığında, o dönem için oldukça büyük bir meblağ olan yüz bin lira nakit halinde, rüşvet olarak kendisine teklif edilir. Necip Fazıl bu teklifi reddedecek ve önünde hapishanenin yolu açılacaktır.
Tekrar çıkarmaya başladığı Büyük Doğu’larda, Rıza Tevfik Bölükbaşı tarafından kaleme alınan Sultan Abdülhamid Han’ın Ruhaniyetinden İstimdad adlı şiiri yayınlayışından dolayı Türklüğe Hakaret suçlamasıyla, askerliği döneminde siyasi yazı yazdığı için 1 gün hapiste kalması müstesna, ilk defa hapse girer.
Davadan beraat ederek tahliye edilen Necip Fazıl, 1947 yılında, Sabır Taşı adlı piyesiyle CHP Sanat Mükâfâtı’nı almaya hak kazanır; fakat Parti Genel İdare Kurulu, yarışma neticelendikten sonra yarışmaya katılacak olan piyeslerin kaleme alınma tarihini ileriye alarak Sabır Taşı’nı dışarıda bırakacak, Necip Fazıl’ın ödülü verilmeyecektir. . Aynı yıl Borazan adlı 3 sayılık bir mizah dergisi çıkarır.
İzleyen yıllar ise büyük bir fikir mücadelesiyle, işleyen bir sanatkarlıkla, hukuk mücadelesiyle ve hapislerle örülüdür.
1949 yılında fikrî ve siyasi bir teşekkül olan Büyük Doğu Cemiyeti‘ni kurar ve cemiyetin, yalnızca Necip Fazıl’ın şahsından ve samimi mücadelesinden kaynaklanan tesirinin önüne geçebilmek için önce CHP, sonra da DP döneminde çeşitli bahanelerle, bakanlık emriyle temyiz edilen beratlarla hapsedilir. 1952 yılındaki tahliyesinin ardından, istismarlara açık bir hal aldığını fark ettiği Büyük Doğu Cemiyeti’ni fesheder.
1952′de, Hüseyin Üzmez tarafından gerçekleştirilen Malatya suikastiyle hiçbir bağı olmadığı halde, suikaste uğrayan Ahmet Emin Yalman hakkında yazdıkları bahane gösterilerek 1 yıl boyunca, 6-7 metrekarelik bir hücrede, Osman Zeki Yüksel (Serdengeçti) ve Cevat Rıfat Atilhan ile beraber kalır ve bir yılın akabinde, suçsuzluğuna hükmedilerek Malatya cezaevinden tahliye edilir.
Bu dava süresince yaptığı savunmalar dillere destan olur. Hüseyin Üzmez’in Büyük Doğu okuru olduğunun “suç delili” olarak kendisine söylenmesi üzerine, Amerikan radyolarında da bahsedilen o meşhur cevabını verir: “Kıskançlık krizleri geçiren bir adamın cebinde bu temayı işleyen Othello bulunsa, Shakespeare’i mezarından kaldırıp asacak mısınız?”
Takip eden yıllarda, Necip Fazıl, günlük gazete ve dergi olarak çıkardığı Büyük Doğu ile mücadelesini sürdürür ve takibatlara, mahkumiyetlere, baskılara uğramaya devam eder.
DP iktidarını, bir dost kimliğiyle, iyiye yönlendirebilmek için sürekli sert bir şekilde tenkit eder. O güne kadar gelen başbakanlar arasında, Refik Saydam’dan sonra şahsi bir kıymet taşıdığına inandığı Adnan Menderes’in temizliğine güvenmekte, fakat onu çevreleyen ve içinden doğduğu CHP’ nin izlerini taşımaya devam eden kimselere karşı tesirli muhalefeti yükseltmektedir.
Üstad, en çok hapsini, başvekilinden ayrı olarak tenkit ettiği DP döneminde yatacaktır.
Kement başlıklı yazıyı kaleme aldığı zamanlarda, bir kısmı mahkumiyetle neticelense dahi yüzlerce yıl mahkumiyetine sebep olacak davalarla yüzleşmek durumundadır.
CHP’nin ve ona şeklen rakip olan DP’nin bastırmaya çalıştığı Necip Fazıl’a, tam da mahkumiyetlerinin onaylanmaya başladığı bir hengamede gerçekleşen 27 mayıs darbesini yapanlar da tahammül gösteremeyecek ve o sırada çıkmayan Büyük Doğu dergisinin kapatıldığı radyoda anons edilecek, Necip Fazıl 4.5 ay boyunca Balmumcu garnizonunda tutulduktan ve burada “Sen misin onları yazan şerefsiz?” cümlesiyle kendisine hakaret eden yüzbaşı sıfatlı biri tarafından dövüldükten sonra çıkarılan umumi aftan müstesna tutularak hapishaneye gönderilecektir.
Hapis hayatı boyunca da, tıpkı dışarıdaki çabalarında da olduğu gibi dostları tarafından yalnız bırakılmaz.
Mesela, yakın arkadaşı Hilmi Oflaz hapishanenin karşısında işporta tezgahını kurar ve kendi tabiriyle, bulutların çekilmesini ve parmaklıkların arasından güneşin doğmasını bekler. “Üstü başı dökülen, amele kılıklı bir ihtiyar” da başka bir hapsinde görüşme günü karşılaşacağı Necip Fazıl’a “Oğlum, içeride bir Necip Fazıl varmış!… Şu karpuzu ona hediye getirdim; Allah rızası için götürüp verir misin?” diyecek ve hassas ruhlu bu gönül adamını ağlatacaktır. Özellikle maddi durumu yeterli olmayan insanlar ceplerindeki son kuruşlarıyla aldıkları ufak tefek yiyecek ve kıyafetler vasıtasıyla, yürekleriyle hapishanedeki Necip Fazıl’ın yanında olduklarını hissettireceklerdir.
1961′in Aralık ayında tahliye olan Üstad, bu tarihten sonra da günlük makalelerine, şiirlerine, piyeslerine, Büyük Doğu Dergisine, kitaplarına, mücadelesine kaldığı yerden devam eder.
1963 yılından itibaren ise, onun için Anadolu’yu şehir şehir dolaşan bir konferans çığırı açılır.
Maddi yeterlilikten uzak salonlarda, onlarca ilde, kendisini dinleyen yüz binlerce kişiye seslenir ve her biri birbirinden farklı alanlardaki onlarca konferansını verir. Konferansta anlatılanların derinliğini kavrayamayanlar dahi büyük bir şevk ile Necip Fazıl’ın konferanslarını dinlemeye koşar, salonlar iğne atılsa yere düşmeyecek raddede dolar.
Öte yandan takibatlar, davalar bu dönemde de olanca hızıyla devam etmektedir.
Sultan Vahdeddin hakkında kaleme aldığı eser sebebiyle uğradığı takibat da bunlardan birisidir.
İlerleyen yıllarda, eserin ikinci baskısı sebebiyle mahkum edilecek ve ölüm döşeğindeyken Kenan Evren tarafından özellikle affedilmeyerek onanan bu 1.5 yıllık hapis cezası, belki de Allah’ın 79 yaşında onu bir kez daha hapishaneye göndermeye razı olmayışından uygulanamayacak, Necip Fazıl vefat edecektir.
1973 yılına kadar zaman zaman açılıp kapanan dergisiyle, kaleme aldığı Reis Bey, Ahşap Konak ve Kanlı Sarık gibi piyeslerle, derlemeye başladığı Çöle İnen Nur, Ulu Hakan II. Abdülhamid Han, Benim Gözümde Menderes gibi eserlerin meşguliyetiyle yaşayan Necip Fazıl, bu yıl içerisinde Hacca gider ve hatıralarını kitaplaştırır.
Fas sarayına yakın kişilerce kendisine yöneltilen, bundan böyle ömrünün kalan kısmını tüm aile efradıyla, tüm maddi imkanlar sağlanmış halde Fas’ta geçirmesini öneren teklifi geri çevirir. Aynı yıl içinde kurulan Büyük Doğu Yayınları kanalı ile de, o ana kadar yayınlanan tüm eserlerinin ve bundan sonra yayınlanacak olan kitaplarının baskısıyla ilgilenmeye başlar. Yayınevinin kuruluşundan bir yıl sonra ise, kabul ettiği tüm şiirlerini derlediği Çile adlı eserini oluşturur.
1976-1980 arasında Raporları, 1978′de ise 16. ve son devir Büyük Doğu’larını çıkarır.
1980 yılında Türk Edebiyatı Vakfı kendisine “Sultan’uş-şuara (şairler sultanı)” ünvanını, Kültür bakanlığı ise Büyük Kültür Armağanı’nı verir.
1982′de ise Yazarlar Birliği tarafından, Batı Tefekkürü ve İslam Tasavvufu adlı eseri sebebiyle yılın fikir adamı ilan edilir.
Bu tarihlerden sonra, Ömrünün sonuna kadar Erenköy’deki odasında kalmayı yeğler ve İman ve İslam Atlası ile Kafa Kağıdı başta olmak üzere, ilerlemiş yaşına rağmen eserlerini yazmaya devam eder, daha önceden yayınlanmış olan konferanslarının derlenmesiyle ve diğer eserlerinin tertibiyle ilgilenir.
Kenan Evren tarafından affedilmeyen hapis cezasının tehdidiyle günler birbirini kovalarken, takvimler 25 Mayıs 1983′e ulaştığında…
Uzun yıllar boyu kendisini rahat bırakmayan şeker hastalığı sebebiyle arkasında kocaman bir gençlik ve kütüphanelik çapta eserler bırakarak, yarın bıraktığı son sigarasının ardından dudaklarındaki tebessümün eşliğinde söylediği “Demek böyle ölünürmüş!” cümlesinin refakatinde, varlığını tarihe kazımış bir kahraman
Necip Fazıl’ın naaşı, vefaatinden bir gün sonra Eyüp Sultan kabristanına, Fevzi Çakmak’ın yakınına defnedilir.
Ondan bugüne kalanlar, uykusundan uyanarak kıpırdanmaya başlayan bir gençlik, yeterince tanınmayan ve anlaşılmayan yüze yakın yakın eser, tezatsız bir fikir sistemi ile binlerce makaledir.
Üstad, kırk yılı bulan mücadelesi ile, İçerisinde yaşadığı cemiyetle beraber kendisini muhasebeye çeken, varoluş gayesini sorgulayan, kalabalıklarda erimeyen bir nesil için hayatını tüketen samimi bir tefekkür çilekeşi olmuştur. O belki de en çok, insanların dimağını ulvi tefekküre açtığı için Üstad’dır.
BÖLÜM-II
Üstadım, her seferinde kendini yenileyen sonsuz enerjinle yenilediğin kaleminle edebiyatın her türünde; Şiir, hatıra, makale, inceleme, roman, hikâye, tiyatro vb alanlarda verdiğin eserler, aradan bunca yıl geçmesine rağmen, olaylar, mekânlar ve zamanlar değişmesine rağmen, tazeliğini, güncelliğini muhafaza etmekte ve şaşmaz ölçüler ve hükümlerle donatılan bu başucu kitaplarıyla nesillere önderlik yapmaya devam ediyorsun. Bütün eserlerinin o efsunkâr satırları arasında haksıza karşı, batıla ve İslâmın özünden uzak düzenlenmiş bütün reçetelere karşı içten içe büyüyen ve büyüdükçe ufkumuzu ve ruh kökümüzü donatan bir öfke ve karşı tez, aydınlık ve ötenin ötesinden koparıp geldiğin bir ulvî-yüce ve kutlu çareler manzumesi, bakış açımızı ufkun tam ortasında sarmalayan ve buradan, bulunduğunuz, yakaladığınız bu ufuk çizgisinden daha daha öteye, ötelere çeken çağrını duymaktayım. Uyusam beynimin makine dairesinde, uyansam nefesimin ve nabzımın raksında çağrını hissetmekteyim.
Bazen şiirinin büyüsüne kapılmaktayım, işte o zamanlar, senin şiirinin senin nesrin ile nasıl bir yarış içinde olduğunu görmekteyim. Nesirlerine daldığımda ise bu kere kelâm okyanusunda sonsuz ufuklara kulaç atmaya başladığımda; nesrinin şiirinle yarışını anlamaktayım. Sonra, evet sonra da durulduğumda, anlıyorum ki, nazmın ve nesrin, daha önce hiçbir kulun ele almadığı konuları, yeni tarz ve şekillerle, yeni, sana ait yorum ve üslupla ele aldığını ve hiçbir konuyu sonuçsuz bırakmadığını görüyorum.
1969-1970’li yıllardayım… Başkent Ankara’nın edebiyat ve sanat konuşulan salonlarında, derneklerinde, kuruluş ve oluşumlarındayım. Gönlümle, o dönemlerin Başkent’inde melil-mahzun, inceden bir Ankara rüzgârıyım şimdilerde. Abdinpaşa’da bulunan Başkent Lisesi’nden arkadaşlarım Arap Esat, Umut, Mehmet, Hasan, Tuncay’la beraber seni dinlemek, seni karşılamak, seni solumak için neredeysen oraya koşuyorum halâ…
“Umut sizlerde, gelecek sizin, bir sizden ümitvarım gençler” diyorsun. Senden aldığım hız ve ilhamla, Başkent rüzgârı olup esmeye çalışıyorum kendimce. Senli esişlerimde yön ve yol var. Sensizlikte başımı vurmaktayım dağlara, taşlara. Ankara’ya her gelişin bize bayram, bize ışık yağmuru… Çare sen, aşk sen, umut sen üstadım.. Gerisi boş.. Gerisi yok benim için…
Üstadım, Sultanım…
Bize bakar bakar da, en çok da gözlerim gözlerinle buluştuğunda “özlenen gençlik” deyişini, bulunduğumuz yerden ellerimizden tutarak ufuklarda yolculuğa çıkarışını, ufuklardaki doyumsuz yolculuğumuzu özlemişim. En çok da sesindeki o uhrevi havayı, o cümle zorlukları yenen, engelleri aşan çağıltıyı, ses tonundaki ışık şelalesini özlemişim… Mâna ateşini tek cümleyle yakışını ve gönüllerimizde yanardağları aktif hale getirişini, üstün idrak anlayışına doğru bizi koşturmalarını, hâl ve tavrın, davranış ve bakışlarındaki eşsiz manzumenin uyumunu özlemişim… Seni duymak, dinlemek, işitmek; işte bu neşe ve bu huzur içimin doruklarını özgürleştiren, beni ben yapan, bizi biz yapan enerji…
Ürkek bir tavşan edasıyla ötelere kaçan ufku, ufukları dolamışız başımıza, kalemimize, içimizin yokuşlarına da o zamanlar farkında değilmişiz. Üstadım, hocam; “önce, ilk evvelâ ufuk” diyordun, “Evet ufuk. Durmak yakışmaz size. Yerinizde sayamazsınız. Ufku yakalamak sancınız olmalı. İşte karşınızda ufuklar, haydi göreyim sizi” diyordun. Halâ da demektesin, işaret etmektesin…
“Bana, yakan gözlerle, bir kerecik baktınız /Ruhuma, büyük temel çivisi çaktınız.” Demiştin ya üstadım, “dudakları ölümsüzlük tasında, imzası maverâ haritasında” bir ışık salkımı, bir dost ile karşılaşmanızı anlatırken ve sonra “Tam otuz yıl saatim işlemiş ben durmuşum / gökyüzünden habersiz, uçurtma uçurmuşum” diyordunuz ya; bizler, Ankara’nın yakın çevresinden merkeze sabahın alaca karanlığında trenle yola çıkıp “okusunlar, adam olsunlar” diye, köyünde, kasabasında, hattâ ilçesinde lise bulunmayan köy ve kır kökenli Anadolu çocuklarının ruhlarında, söylediklerinizle fırtınalar estiriyordunuz. Asıl göklerden habersiz uçurtma uçuranın bizler olduğumuzun farkına varıyorduk.
Yollar, tozlu, çamurlu toprak…Yollar, raydan demirden yuvarlak, dörtköşe… Yollar bulutlar arasından, pamuk bahçesinden. Yollar dalgalanan mavi tülbent denizlerden… Bütün yollar içinde binbir telâş… O telâşın merkezinde sen, yolda yolcu ben… Yollar vasıta, araç… Gaye, çekirdeğin içi. Gaye, ufka erişmek.
Gökle yerin birleştiği çizgi, bunca yıldır soğuk ve şekilsiz. Nice yıldırımlar, nice şimşekler düşüp yaksa da o çizgiyi, sen yoksun ya, “yüzü yerde gökler” tutup da beni kaldırmıyor üstadım. Ufuk çizgisi yavan ve kuru…
Ancak, gayet iyi biliyorumki yedi gök, yedi yerle öpüştüğü bu ufuk denen yerde, sırrı fısıldamaktalar birbirlerine. Ufuklar, aşkın terennümü olan bu sırrın şahidi. Ben zaten ufukların şahitliğinden deliren çılgınlar çılgını, ayağı yolun en çamur yerinden çıkamamış, yaşarken ölmüş bir “feza astronotu”…
“Yollar ve Gökler” de :
“Üst üste, altaltalar
Bende gökler ve yollar
Gökler, kat kat mavilik
Yollar, kol kol servilik.
Yollar nereye gider,
Ve ne düşünür gökler?
Göklerin bir sırrı var
O’nu arıyor yollar.
Gökler suda titriyor,
Yollar suda bitiyor.
Göklerin yüzü yerde,
Yollarınki göklerde.
Bu yollarda izimiz,
Bu göklerde gizlimiz.
Yollar, beni, vardırın!
Gökler, tutup kaldırın!”
Yıldızlara tutunmak isteyişim, sana koşum, sana susuzluğumun neticesiydi. “İyi atlara binip giden iyi insanlar”ı parmağınla işaret ediyor, parmağınla bendeki zamanı ikiye bölüyordun. “Ölümü öldüren kahramanlar”ı(3) bir yana, ufkun birinci merhale ötesine koyuyor, durmadan koşacaksın diyordun. Ufkun birinci merhalesinden “İçi ve dışıyla ölüme bakanları”nakkaş ve nakış olanları(4), ”akreplerin ruhumuzu deşmesinden kurtulmak için, çeşmelerinden içilenleri(5), ”sebil sebil ölümsüzlük tasını sunanları ve nokta nokta ebed haritasını çizenleri”(6) anlatıyordu parmakların. Ve benim için ölümcül hastalıktan, asırların çürük dişinden ve hamlık düşünden kapma sara nöbetlerinden kurtulmak demekti. Bakışlarımızda aradığın o muhteşem genç nesli bulabildin mi bilmiyorum? Ancak, bizlerin, senin her vesileyle adını anıp tariflediğin o muhteşem genç nesil olamadığımızı biliyorum.
“Ey genç adam, bu düstur sana emanet olsun;
Ötelerden habersiz nizama lânet olsun.”
Derken, gelecek zamanlarda kurulacak nizamın, toplumsal dokunun ötelerden habersiz olmamasını ister ve “ötelerden habersizse o nizama lânet olsun” derdin.
Yüreğimden geçenleri bakışlarımdan okurdun üstadım. Tıpkı kitap ve yazarı misalince ben de ses tonundan, bakışlarından yüreğinin gönül kıyılarıma vuran, aklımın kuru kabuk sınırlarını parça parça eden tahlil ve analizlerinden anlardım içindeki iklimi ve bembeyaz sayfalar ölçütündeki ruh kökümüze diktiğin fikir,aşk fidanlarını, ellerinle serptiğin şiir tohumlarını hissederdim… Biliyorum, sana göre bizdik, özlediğin o muhteşem gençliğin temsilcileri. Gelecek bizdeydi ustam… Yanlışları düzeltecek, yatıkları doğrultacak, “çile” yi kaymaklı tatlı bilecek özlenen nesil… Evet özlenen ve beklenen nesil… Nitekim;
“Bir nesil özlüyorum,
Doğrultsun yatıkları!
Somunları taş olsun
Zehir de katıkları!
Yorganları devirsin
Dişlesin yastıkları!
Bir damla gözyaşına,
Sonsuzluk, sattıkları.
Hakk’a dönünüz Hakk’a
Hakk’ın yarattıkları!”
Diyordun…
Ve üstadım,
“Bu ne hazin ağaçtır, bütün ufkumu tutmuş!
Kökü iffet, dalları taklit, meyvesi fuhuş”
bir aile yapısını tersine çevirecek nesilleri doğursun istiyordun anneleri…
“Rahminde cemiyetin, ben doğum sancısıyım / Mukaddes emânetin dönmez dâvacısıyım”, “Bekleyin görecektir duranlar yürüyeni;/Sabredin gelecektir, solmaz, pörsümez yeni!”, “Karayel, bir kıvılcım; simsiyah oldu ocak!/ Gün doğmakta, anneler ne zaman doğuracak?”
“Bir ufuk ki, ne Mecnun varabildi, ne Ferhad;
Bir ufuk ki, ilâhî sırrı bekleyen serhad…”
diye tanımladığın “kadın”ı anlatan mısraların, ufkun ve sevdanın yegâne terennümüydü. Sırrı keşfetmenin tek ve değişmez yolu, ufuk çizgisine varmak, iç radarlarını ufuklardan öteye, ötelere çevirmekle mümkündü.
Haziran 1977’ de “Ezan Susmaz” adıyla ilk şiir kitabımı yayınlamış, yolunu gözlemeye başlamıştım. Bu basit, çocukça, sığ suların kıyısından devşirdiğim duygu çiçeklerimi 25 yaşın heyecanı ile lise yıllarında yazıp yazıp sakladığım manzumelerimi yayınlamıştım. Bu ilk kitabımı sana sunmak, takdim etmek istedim amma, korkumdan veremedim üstadım. Bana “25 yaşında bir Fatih İstanbul’u fethederken, sen, kelimelerin, kalıbın, veznin kölesi olmuşsun, böyle olmaz, olmamalı” diyeceğini sandım hep. O yüzden de, aradan seneler geçmesine rağmen, aynı his, aynı düşünüş biçiminin bendeki saltanatı bitmedi. Kendi yazdıklarımı kendim beğenmiyor; her yeni soluklanış, her şiir yağmurundan sonra, seni, bakışlarını, yüz ifadeni aramaktayım hep. Gülümseyeceğin güne kadar yazacağım, kalemim senin takdirkâr bakışlarını alana kadar çırpınacak, çalışacak ve susmayacak…
Halk Edebiyatımızın temeli olan “dÖrtlük”,divan edebiyatımızın kökü olan beyit arasında, sihirli bir üç mısra (bana göre üçlük) koymuş olmandaki hikmeti şimdilerde daha iyi anlamaktayım. Beyitleri, muhteşem üstü muhteşem vecizelerinde Mimar Sinan mmarisiyle nakışlarken, dörtlüklerin yanına, beşlik mısralar, batı edebiyatının sone , triyole vb nazım çeşitlerini Necip Fazılca nakışlamanı, Divan Edebiyatımızın gazel ve kasidesini, terci-i bend’ini, halk edebiyatının tecnisini ölümsüz, abide şiirlerinde yepyeni nefes alanları olarak sunmuştun. Hece şiirimizin sadece “koşma”dan ibaret bir şiir türü olmadığını haykırıp durmaktayız biz, bu haykırışlarımızı, “Çile”ne göz atsa yâr ve yârenlerimiz anında anlayacaklar, amma, bakmak yeterli olmuyor galiba, görmek, dahası göstermek de gerekiyor sanıyorum…
Gösterdiğin ufuklarda, şiirimizin köklerinden yükselen “Sakarya Türküsü”, “Zindandan Mehmet’e Mektup” , “Çile”n, “Kaldırımlar”ın var.
KALDIRIMLAR
I
Sokaktayım, kimsesiz bir sokak ortasında;
Yürüyorum, arkama bakmadan yürüyorum.
Yolumun karanlığa saplanan noktasında,
Sanki beni bekleyen bir hayal görüyorum.
Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık;
Evlerin bacasını kolluyor yıldırımlar.
İn cin uykuda, yalnız iki yoldaş uyanık;
Biri benim, biri de serseri kaldırımlar.
İçimde damla damla bir korku birikiyor;
Sanıyorum, her sokak başını kesmiş devler...
Üstüme camlarını, hep simsiyah, dikiyor;
Gözüne mil çekilmiş bir âmâ gibi evler.
Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi;
Kaldırımlar, içimde yaşamış bir insandır.
Kaldırımlar, duyulur, ses kesilince sesi;
Kaldırımlar, içimde kıvrılan bir lisandır.
Bana düşmez can vermek, yumuşak bir kucakta;
Ben bu kaldırımların emzirdiği çocuğum!
Aman, sabah olmasın, bu karanlık sokakta;
Bu karanlık sokakta bitmesin yolculuğum!
Ben gideyim, yol gitsin, ben gideyim, yol gitsin;
İki yanımdan aksın, bir sel gibi fenerler.
Tak, tak, ayak sesimi aç köpekler işitsin;
Yolumun zafer tâkı, gölgeden taş kemerler.
Ne sabahı göreyim, ne sabah görüneyim;
Gündüzler size kalsın, verin karanlıkları!
Islak bir yorgan gibi, sımsıkı bürüneyim;
Örtün, üstüme örtün, serin karanlıkları.
Uzanıverse gövdem, taşlara boydan boya;
Alsa buz gibi taşlar alnımdan bu ateşi.
Dalıp, sokaklar kadar esrarlı bir uykuya,
Ölse, kaldırımların kara sevdalı eşi...
II
Başını bir gayeye satmış bir kahraman gibi,
Etinle, kemiğinle, sokakların malısın!
Kurulup şiltesine bir tahtaravan gibi,
Sonsuz mesafelerin üstünden aşmalısın!
Fahişe yataklardan kaçtığın günden beri,
Erimiş ruhlarınız bir derdin potasında.
Senin gölgeni içmiş, onun gözbebekleri;
Onun taşı erimiş, senin kafatasında.
İkinizin de ne eş, ne arkadaşınız var;
Sükût gibi münzevî, çığlık gibi hürsünüz.
Dünyada taşınacak bir kuru başınız var;
Onu da, hangi diyar olsa götürürsünüz.
Yağız atlı süvari, koştur, atını, koştur!
Sonunda kabre çıkar bu yolun kıvrımları.
Ne kaldırımlar kadar seni anlayan olur...
Ne senin anladığın kadar, kaldırımları...
III
Bir esmer kadındır ki, kaldırımlarda gece,
Vecd içinde başı dik, hayalini sürükler.
Simsiyah gözlerine, bir ân, gözüm değince,
Yolumu bekleyen genç, haydi düş peşime der.
Ondan bir temas gibi rüzgâr beni bürür de,
Tutmak, tutmak isterim, onu göğsüme alıp.
Bir türlü yetişemem, fecre kadar yürür de,
Heyhat, o bir ince ruh, bense etten bir kalıp.
Arkamdan bir kahkaha duysam yaralanırım;
Onu bir başkasına râm oluyor sanırım,
Görsem pencerelerde soyunan bir karaltı.
Varsın, bugün bir acı duymasın gözyaşımdan;
Bana rahat bir döşek serince yerin altı,
Bilirim, kalkmayacak, bir yâr gibi başımdan...
SAKARYA TÜRKÜSÜ
İnsan bu, su misali, kıvrım kıvrım akar ya;
Bir yanda akan benim, öbür yanda Sakarya.
Su iner yokuşlardan, hep basamak basamak;
Benimse alın yazım, yokuşlarda susamak.
Her şey akar, su, tarih, yıldız, insan ve fikir;
Oluklar çift; birinden nur akar; birinden kir.
Akışta demetlenmiş, büyük, küçük, kâinat;
Şu çıkan buluta bak, bu inen suya inat!
Fakat Sakarya başka, yokuş mu çıkıyor ne,
Kurşundan bir yük binmiş, köpükten gövdesine;
Çatlıyor, yırtınıyor yokuşu sökmek için.
Hey Sakarya, kim demiş suya vurulmaz perçin?
Rabbim isterse, sular büklüm büklüm burulur,
Sırtına Sakaryanın, Türk tarihi vurulur.
Eyvah, eyvah, Sakaryam, sana mı düştü bu yük?
Bu dâva hor, bu dâva öksüz, bu dâva büyük! ..
Ne ağır imtihandır, başındaki, Sakarya!
Binbir başlı kartalı nasıl taşır kanarya?
İnsandır sanıyordum mukaddes yüke hamal.
Hamallık ki, sonunda, ne rütbe var, ne de mal,
Yalnız acı bir lokma, zehirle pişmiş aştan;
Ve ayrılık, anneden, vatandan, arkadaştan.
Şimdi dövün Sakarya, dövünmek vakti bu ân;
Kehkeşanlara kaçmış eski güneşleri an!
Hani Yunus Emre ki, kıyında geziyordu;
Hani ardına çil çil kubbeler serpen ordu?
Nerede kardeşlerin, cömert Nil, yeşil Tuna;
Giden şanlı akıncı, ne gün döner yurduna?
Mermerlerin nabzında hâlâ çarpar mı tekbir?
Bulur mu deli rüzgâr o sedayı: Allah bir!
Bütün bunlar sendedir, bu girift bilmeceler;
Sakarya, kandillere katran döktü geceler.
Vicdan azabına eş, kayna kayna Sakarya,
Öz yurdunda garipsin, öz vatanında parya!
İnsan üç beş damla kan, ırmak üç beş damla su;
Bir hayata çattık ki, hayata kurmuş pusu.
Geldi ölümlü yalan, gitti ölümsüz gerçek;
Siz, hayat süren leşler, sizi kim diriltecek?
Kafdağını assalar, belki çeker de bir kıl!
Bu ifritten sualin, kılını çekmez akıl!
Sakarya, sâf çocuğu, mâsum Anadolunun,
Divanesi ikimiz kaldık Allah yolunun!
Sen ve ben, gözyaşiyle ıslanmış hamurdanız;
Rengimize baksınlar, kandan ve çamurdanız!
Akrebin kıskacında yoğurmuş bizi kader;
Aldırma, böyle gelmiş, bu dünya böyle gider!
Bana kefendir yatak, sana tabuttur havuz;
Sen kıvrıl, ben gideyim, Son Peygamber Kılavuz!
[color=#333333][font='So